Summary
Divan Şiirinde Kadeh ve Kadeh Redifli Gazeller
Divan şiirinin benzetme ve hayal dünyasında önemli bir
yer tutan unsurlar arasında, “Sıvı içecekleri içmekte kullanılan
belirli şekil ya da nesneden yapılmış kap” olarak
tanımlanan kadeh de bulunmaktadır. Kadeh; divan şiirinde
şekli, rengi, içinde bulunan sıvının niteliği vb. çeşitli yönleriyle
farklı hayallere konu olmuştur.
Divan şairleri şiirlerinde genellikle içi kırmızı şarap dolu
sırça kadehi sevgilinin dudağına benzetmişler, sarhoş edici
özelliğine dikkat çekmişlerdir. Kadeh şekil bakımından ve
rengi dikkate alınarak en çok gül, gonca ve laleye; parlaklığı,
yakıcılığı, elden ele dönmesi nedeniyle de güneşe ve aya
benzetilmiştir.
Kadehle ilgili benzetme ve hayallerin en sık kullanıldığı
şiirler ise divanlarda bulunan kadeh redifli gazellerdir. Redif
kelimesi kadeh olan bu gazellerde kadehle ilgili hemen hemen
bütün benzetme ve hayaller çok yönlü olarak işlenmiştir.
Dolayısıyla divan şiirinde kadehin hangi özellikleriyle ve
benzetme ilgileriyle kullanıldığının tespiti açısından kadeh
redifli gazeller önemlidir.
Makalemizde, farklı yüzyıllara ait divanlardan seçilmiş
kadeh redifli gazellerden yola çıkarak kadehin divan
şiirindeki yerini ve kadehle ilgili benzetme ve hayalleri
belirlemeye çalışacağız.
Keywords
Kadeh, divan şiiri, kadeh gazelleri, benzetme, hayal.