Summary
Klasik Türk Şiirinde Menekşe İle İlgili Benzetmelerin Kökeni Üzerine
Klasik Türk şiirinin mekân tasvirlerinde cennet imgesi
önemli bir yere sahiptir. Bu şiir anlayışında sevgili ideal
insan güzelliğin sembolüdür ve ideal mekân güzelliğinin
sembolü olan cennetle birlikte ele alınır. Gülün cennet çiçeği
olması gibi, klasik Türk şiirinde cenneti andıran bahçe tasvirlerinde
de merkezde gül yer alır. Gül her ne kadar bu
idealize bahçenin en temel çiçeği olsa da diğer çiçeklerle
beraber menekşe de kendine yer bulmuş hatta kimi şiirlerin
redifi olmuştur.
Menekşe klasik Türk şiirinde en çok âşıkla ilgili benzetmelerde
kullanılmış ve koku, renk ve şekil özellikleri ile yer
almıştır. Siyaha yakın mor rengi saç, ben, hat (tüy) ve matemin
benzetileni olmasının, yere yakınlığı ve boynunun eğri
oluşu tevazu ve itaatle bağdaştırılmasının nedeni olmuştur.
Bu çalışmada söz konusu benzerliklerin mitolojik sebeplerinin
araştırılması amaçlamaktadır. Aslen bir Frigya tanrıçası
olan Kybele ve Attis anlatısının Yunan, Roma ve Sicilya
varyantları bir araya getirildiğinde klasik şiirde menekşe
benzetilenlerin önemli bir kısmı ile örtüştüğü durumlara
dikkat çekilecektir.
Keywords
menekşe, klasik Türk şiiri, mitoloji, Kybele, Attis.