Summary
Nevres-i Kadîm’in Münşeât’ında Eş Anlamlılar: Oluşturulma Şekilleri, Yapıları ve İşlevleri
Bu çalışmada Nevres-i Kadîm’in Münşeât’ında bulunan eş
anlamlılar ele alınmıştır. Münşeât’ın tümü taranarak eş anlamlıların
oluşum şekilleri, yapıları ve işlevleri irdelenmiş ve
belagat açısından değerlendirilmiştir. Yapılan incelemeler neticesinde
Münşeât’ta eş anlamlıların alıntı kelimeler,
dolaylamalar, benzer çağrışıma sahip kelimeler ve aynı anlama
işaret eden kelime öbekleri ile oluşturulduğu görülmüştür. Metin
içerisindeki konumlarına ve yapılarına göre çeşitlilik
gösteren eş anlamlıların metin içerisinde belirli bir düzene göre
yerleştirilmiş halde, sadece atıf vâvıyla birbirine bağlı halde ve
ortak bir anlama işaret eden söz öbekleri halinde olmak üzere üç
temel yapı içerisinde sistemli olarak kullanıldıkları tespit edilmiştir.
Ayrıca, amaçsızca ve rastgele kullanılmayan eş
anlamlıların, bulundukları metinde tekrara düşmemek, manayı
vurgulamak, muhatabı daha fazla övmek, seci oluşturmak, lafzı
süslemek ve manayı güçlendirmek gibi çeşitli işlevlerinin ve estetik
katkılarının bulunduğu saptanmıştır.
Keywords
eş anlamlılar, münşeât, Nevres-i Kadim, Osmanlı nesri.