Summary
Rızâyî-i Vânî (ö. XVII yy.?) Mecmû‘ası ve Haylî (ö. 1040/1630-31)’nin Mavrav Hicviyyesi
Şiir mecmuaları edebiyat tarihimizin ana kaynakları arasında yer almaktadır. Bu mecmualar; tezkirelerde adı geçmeyen, günümüze herhangi bir eseri ulaşamamış pek çok şairi ve bu şairlerin şiirlerini barındırdığı gibi çeşitli dönemlerde sevilip okunan şairlerin yeni şiirlerini de ihtiva edebilmektedir. Çalışmanın konusu XVII. yy. şairlerinden olup kaynaklarda hakkında herhangi bir bilgiye rastlayamadığımız Rızâyî-i Vânî’nin tertip ettiği mecmuadır. Çeşitli Türk ve Fars şairlerinin yanı sıra Rızâyî’nin kendi şiirlerini de barındıran Rızâyî-i Vânî Mecmû‘ası, hiciv edebiyatına katkı yapacak bir hicviyyeyi de içermektedir. Rızâyî, 1040/1630 Bağdat seferine katılan XVII yy. şairi Haylî’nin bu seferde nazmettiği hicviyyeyi büyük ihtimalle mahallinde mecmuasına aktarmış olmalıdır. Zira Rızâyî’nin de sefere katıldığına dair şiirlerinde emareler görülmektedir. XVII. yy. şairlerinden olup kaynaklarda sipahi zümresinden olduğu belirtilen Haylî’nin manzumesidir. Manzume tespitlerimize göre Azmizâde Hâletî (ö. 1040/1631)’nin Hadd-i Mestân’ına nazire olarak kaleme alınmıştır. Şair, bazı kaynaklarda Dîvân sahibi olduğu belirtilmesine rağmen aynı yüzyılda aynı mahlası taşıyan Haylî-i Kırkkilisevî (ö. 1098/1686-87) ile de karıştırılabilmektedir. Çalışmada Rızâyî-i Vânî Mecmû‘ası hakkında bilgi verilecek ve XVII. yy.’ın mahlasdaş iki şairi söz konusu edilecektir. Ayrıca Osmanlı kroniklerinde hakkında çeşitli bilgiler bulunan ve bugün dahi Gürcüler tarafından bir kahraman olarak anılan Mavrol Han tanıtılacak ve hiciv edebiyatına katkı olması hasebiyle Haylî’nin hicviyyesi de nesre çevirili metin hâlinde okuyucuya sunulacaktır.
Keywords
Mecmua, Hiciv, XVII. yy., Rızâyî, Haylî, Mavrav.