Summary
Şeyhülislâm Kemâl Paşazâde (İbni Kemâl) Dîvânı’nda Atasözleri, Deyimler ve Halk Söyleyişleri
İçinde bulundukları topluma ait birçok unsuru şiirlerine
malzeme yapan klasik Türk edebiyatı şairleri atasözü ve
deyimlerden de geniş ölçüde istifade etmişler; hatta şiirde
atasözü ve deyim kullanmayı divan şiiri geleneğinin bir
parçası hâline getirmeyi başarmışlardır. Hemen hemen her
şairin kişisel zevk ve üslupları doğrultusunda az veya çok
kullanmış olduğu atasözü ve deyimlere yazmış olduğu
şiirlerde yer veren şairlerden biri de Şeyhülislâm Kemâl
Paşazâde’dir.
Kaynaklarda bütün insanların müftüsü, insanların ve
cinlerin müftüsü, Anadolu ve Rumeli’nin İbn-i Sina’sı gibi
lakaplarla anılan ve sekiz yıl şeyhülislâmlık makamında
bulunan Kemâl Paşazâde, Osmanlı devletinin yetiştirdiği
en önemli âlimlerden biridir. Tefsir, hadis, fıkıh, tasavvuf,
felsefe, tarih, dil ve tıp gibi pek çok alanda Türkçe, Arapça
ve Farsça iki yüzün üzerinde eser veren Kemâl Paşazâde’nin
klasik Türk edebiyatı alanında verdiği en önemli eserlerden
biri Dîvân’ıdır.
Şiirlerinde aşkı ve hikemî konuları ön planda tutan
Kemâl Paşazâde’nin sade bir üslupla kaleme aldığı Dîvân’ı;
atasözü, deyim ve halk söyleyişlerinin kullanımı açısından
oldukça dikkat çekicidir. Kemâl Paşazâde Dîvânı’nda 30
civarında atasözü ile 300 kadar deyim kullanmıştır. Bu
çalışmada tespit edilen atasözü, deyim ve halk söyleyişleri
ile bunların ne kadar sıklıkla kullanıldıkları ortaya
konulmuştur.
Keywords
Şeyhülislâm Kemâl Paşazâde, Dîvân, Atasözü, Deyim, Halk Söyleyişi.