Summary
Hikemî Üsluba Yön Veren Bir Şairin Kaleminde Yiğitlik ve Mertlik İle İlgili Algılar: Koca Ragıp Paşa’da Mertçe Eda
Divan şiirinde Nâbî’den sonra hikemî üslubu şiirlerinde
başarıyla ele alan şairlerden biri Koca Râgıb Paşa’dır. Râgıb
Paşa, yaşadığı yüzyıla Hikemî tarz ile damga vurarak hikmetli
şiirin öncüsü ve Nâbî’nin bu yüzyıldaki güçlü takipçisi olmuş,
berceste mısralarıyla göz doldurmuştur. Onun, irsâl-ı mesel
şeklinde ifadesini bulan bu tarza en büyük katkısı, fikri şiire
dönüştürmesi olmuştur. Bu dönüşümü sağlayan Râgıb
Paşa’nın Hikemî üsluba kattığı yönlerden biri de yiğitlik ve
mertlik olgusudur. Bu olguları şair, mertçe bir eda ile
dillendirmiş, hikemî üslubu ile harmanlamıştır. Divânı’na
bakıldığında mertlik ve yiğitlik ile ilgili söylemleri şiir tarzı
gereği veciz bir şekilde dillendirildiği görülür. Kaynaklara göre
mertçe edanın hâkim olduğu bu şiirlerin Emevîler dönemi siyasî
anlayışından temellerini aldığı görülmektedir. O devirde
şairlerin halifeleri överken kullandıkları övgü kalıpları, daha
sonra Fars ve Türk şiirinde de devam ettirilmiştir. Râgıb
Paşa’da bu söylemelerin, memduhun yiğitliği ve kendisinin
şairlik tabiatına yönelen yönleri olmak üzere mertçe bir edayla
tasvir edildikleri görülmektedir. Bu makalede bu yönler örnek
şiirlerden hareketle incelenmiştir. Bu incelemelere ayrıca Râgıb
Paşa’nın hikemî üslubundan yansıyan yönler de eklenmiştir.
Keywords
Koca Râgıb Paşa, Hikemî üslup, Mertçe eda, Yiğitlik, Mertlik.