Summary
Yazarı Bilinmeyen Bir Sad Kelime-i Ali Tercümesi Üzerine Bazı Dikkatler
İslamî dönem Türk edebiyatında didaktik bir üslûpla yazılan edebî türler içerisinde hadis tercümeleri önemli bir yer tutmaktadır. Mensur-manzum karışık veya sadece manzum veya sadece mensur olarak yazılan bu metinler, bazen edebî bazen de didaktik metin özelliği gösterirler. Bu makalede manzum şekilde, Sad Kelime-i Ali tercümesi türünde yazılmış olan yazma bir eser inceleme-metin çalışması ile tanıtılacaktır. Sivas Ziya Bey Yazma Eser Kütüphanesinde 16377/3 numarada kayıtlı olan, müellifi ve yazıldığı yüzyılı tespit edilemeyen bu yazma eserin içerisinde 94 Arapça vecize ve Türkçe tercümesi yer almaktadır. Eserin der-kenarlarında ise sekiz adet tercümesi yapılmayan vecize bulunmaktadır. Yazma eserde çoğunluğu Hz. Ali’ye ait olan 94 vecizenin yer aldığı ve bu vecizelerin kıt’a nazım şekliyle tercümesinin yapıldığı tespit edilmiştir. Bu sözler içerik olarak incelendiğinde daha çok nefis, tatlı dil, iyilik, cömertlik, sabır, zulmün kötülüğü, tevazu, açgözlülük, cimrilik, edep, hırs, intikam, istişare, yalan söylememe, doğruluk, vefâ, takvâ, verâ, esenlik, cehalet vb. özellikle ahlâkî değerler ile ilgili olan sözlerin olduğu görülmüştür. Eserin istinsah tarihi 1012/1604 olup dil özellikleri bakımından incelendiğinde Eski Anadolu Türkçesi dil ve imlâ özellikleriyle karşılaşılmaktadır. Metinde kelimelere gelen bildirme eklerinin ayrı yazımı ve henüz ekleşmemiş hali vb. durumlar dönemsel dil özellikleri bakımından dikkat çekmektedir. Bu çalışmada incelemiş olduğumuz Sad Kelime-i Ali eserinde geçen vecizeler ile Türk atasözleri ve halk deyişleri arasındaki benzerlikler de gösterilmiştir. Makalenin sonuna eserin transkripsiyonlu metni ilave edilmiştir.
Keywords
Hadis, Manzum, Sad Kelime-i Ali, Sad Güftâr, Vecize.