Summary
Özdemiroğlu Osman Paşa’nın İran Seferlerine Dair Seyyid Lokman’ın Fethiyye Kasidesi
Bu çalışmada 16. yüzyıl şairlerinden ve saray şehnamecisi Seyyid Lokman’ın (ö. 1010/1601’den sonra), Özdemiroğlu Osman Paşa’nın (ö. 993/1585) İran seferleri üzerine yazdığı fethiyye kasidesi ele alınmıştır. III. Murad (1574-1595) devri Osmanlı-Safevî çekişmesinin en yoğun olduğu dönemlerden biridir. 1578-1590 yılları arasında on iki yıl süren İran seferleri her iki imparatorluğu siyasi ve iktisadî olarak derinden etkilemiştir. Osmanlıların Safevîlere savaş ilan etmesiyle başlayan bu seferlere Osmanlı ordusunun başında birçok paşa serdarlık etmiştir. Bu paşalardan biri de altı yıl boyunca bilfiil seferlere katılan Özdemiroğlu Osman Paşa’dır. Osman Paşa’nın seferlerde gösterdiği başarılar dönemin müellif ve şairlerince eserler ve şiirler yazılarak methedilmiştir. Bu dönemde Osman Paşa için yazılan eserlerin sayısı aynı dönemde orduya serdarlık eden Lala Mustafa Paşa (ö. 988/1580), Koca Sinan Paşa (ö. 1004/1596) ve Ferhad Paşa (ö. 1004/1595) adına yazılmış eserlerden hayli fazladır. Mensur ve manzum on civarında eserin kaleme alındığı bu dönemde sefere katılan/katılmayan şairler tarafından yazılmış kasideler de mevcuttur. Paşa adına kaside yazan şairlerden biri de Seyyid Lokman’dır. Seyyid Lokman, Osman Paşa sadrazam iken ordu serdarı olarak görevlendirilmesi üzerine paşa için 991/1583’te 46 beyitlik Türkçe bir kaside yazmıştır. Ağdalı bir dille yazılmış kaside ağırlıklı olarak Osman Paşa’nın askerî kariyerine ve İran seferlerindeki başarılarına odaklanmıştır. Bu kısım dışında kasidenin birkaç beytinde ise paşanın ismiyle ilgili yazılmış bir muamma bulunmaktadır. Bu makalede ilk önce kısaca III. Murad dönemi İran seferlerine ardından Özdemiroğlu Osman Paşa’nın hayatına ve onun için yazılmış eserlere değinilmiştir. Daha sonra da Seyyid Lokman’ın hayatı, yazdığı kaside incelenmiş ve manzumenin metni verilmiştir.
Keywords
Özdemiroğlu Osman Paşa, Seyyid Lokman, Osmanlı-Safevî, kaside.