Summary
Türk Dinî Tarihinde İki Kurtarıcı Varlık: Bodisatva Avalokiteşvara ve Hızır
Her din ve inanç sisteminde bireyler dünyevî sıkıntılarında yardım isteyebilecekleri ve manevî kurtuluşlarına rehber olan kutsal varlıklara sığınmışlardır. Başta Uygurlar olmak üzere Türklerin benimsedikleri Mahayana Budizmi’nde Budist laiklerin nirvanaya ermelerini sağlayan Budalar ve bodisatvaların (Buda olabilecekken kurtuluşunu erteleyip kendini Budist cemaate adayan semavî varlıklar) adları tespih eşliğinde zikredilir. İslâmiyet’te ise Esmâü’l- Hüsna zikirlerinin yöneldiği Allah başta olmak üzere peygamberler, melekler ve velîler kulun yardımına koşan ulu varlıklardır.
Makalemizde Budist Uygurların en çok iman ettikleri ve her fırsatta yardıma çağırdıkları Bodisatva Avalokiteşvara ile Müslüman Türklerin zorda, darda kaldıklarında karşılarına çıkan, yol gösteren Hızır’ın; başta don değiştirme olmak üzere şekilsel ve işlevsel benzerlikleri ile bu iki kurtarıcı varlık çevresinde gelişen inanç ve ibadetler karşılaştırmalı olarak ele alınacaktır. Bu çalışmadaki amacımız Türklerin Budizm’den sonra İslâmiyet’i benimsemesinde bazı inanç ve ibadet unsurlarının benzerliğinin etkili olduğu tezine ufak da olsa bir katkı sağlayabilmektir.
Keywords
Türkler, Budizm, İslâm, Kurtarıcı, Bodisatva, Avalokiteşvara, Hızır.