Hz. Ali’ye Ait Yüz Sözün Manzum Bir Tercümesi
(The Verse Translation of Hundred Sayings That Belong to Caliph Ali
)
|
Yazar
|
:
Adem Ceyhan
MUHAMMET Özdemir
|
|
|
Türü |
:
|
|
Baskı Yılı |
:
2013
|
|
Sayı |
:
10
|
|
Sayfa |
:
229-274
|
Özet
Türk edebiyatı tarihinde Hz. Muhammed’in dört
halifesinin hayatı ve şahsiyeti çevresinde meydana gelen
methiye, hilye, menkıbe gibi birtakım edebî türler vardır.
Anılan halifelere ait özlü sözlerin derleme, tercüme ve
şerhi mahiyetindeki eserler de bahis konusu edebî türlerden
birini teşkil eder. Bu çalışmada Hz. Ali’ye nispet edilen ve
meşhur Arap âlimi Câhız (ö. 255/869) tarafından seçildiği
rivayet edilen yüz veciz sözün Türkçe manzum bir
tercümesi tanıtılmakta ve tenkitli metni sunulmaktadır.
Eserin tespit edilebilen yazma nüshalarında mütercim adı
ve tercüme tarihi konusunda herhangi bir bilgi yoktur. Bu
nüshalara göre, Sad Kelime’yi nazmen Türkçeye çeviren
şair, eseri için mukaddime, sebeb-i telif ve hatime gibi
bahisler yazma gereği duymamış; yüz Arapça vecizeyi
birer kıt’ayla Türkçeye tercüme etmekle yetinmiştir.
Bununla birlikte, nüshaların en eski tarihli olanı ve dil
hususiyetleri, çevirinin tahminen 15. asırda veya 16. asır
başlarında yapılmış olabileceğini düşündürmektedir.
Eserin bilinen nüshalarının üçünde kayıtlı Farsça
kıt’alar, Reşîdüddîn Vatvat’ın Hz. Ali’ye ait yüz sözün
tercüme ve şerhi konusundaki “Matlûbu Külli Tâlib Min
Kelâmi Emîri’l-mü’minîn Alî bin Ebî Tâlib” adlı kitabında
yer alan şiirleridir. İsmi meçhul şairimiz, anılan eserde yüz
söze dair mensur Arapça ve Farsça tercümelerle açıklamaları
dilimize nakletmeksizin Farsça kıt’aları aynı şekilde
Türkçeye çevirmiştir.
Anahtar Kelimeler
Hz. Ali, Sad Kelime, Câhız, Reşîdüddîn Vatvat, Türkçe.
Abstract
In the history of Turkish literature, some literary genre
such as “medhiye (eulogy), hilye (portrait), menkıbe
(legend)” are formed by inspired from the life and characteristics
of Hz. Muhammed's four great caliphs. The
literary works such as compliation, translation and annotation
taken from four great caliphs'es wise sayings also
constitutes one of these literary genres. In this work, a
poetical translation and critised text of a hundered wise
sayings which might be related to Caliph Ali and which is
rumoured that famous Arabian scholar Cahız (ö. 255/
869) selected these wise sayings is introduced and presented
accordingly. In the hand written sample of these
literary works, the name of translator and the translation
date is not determined. According to these samples, the
poet who translated the “Sad Kelime” to the Turkish in a
poetic way did not add the introduction, the reason of
writing and the epilogue to the literary sample. Furthermore,
poet only translated a hundred Arabian aphorism
to the Turkish with quatrain of each. Moreover, the oldest
sample and characteristics of the language of these translation
gives the clue of it might be written in the begining
of 15. or 16. centuries. In the three of these known translations
there are Persian quatrains can be found.
These quatrains are the poems from Residüddin Vatvat’s
book of “Matlûbu Külli Tâlib Min Kelâmi Emîri’lmü’minîn
Alî bin Ebî Tâlib” which is translation and
annotation related to Caliph Ali’s a hundered wise
sayings. The unknown poet translated the Persian
quatrains to the Turkish without translating the Arabian
and Persian prosaic interpretations which are related to a
hundered wise sayings.
Keywords
Caliph Ali, A Hundred Word, Câhız, Reşîüddîn Vatvat, Turkish.