Ayasofya Hatîbi Hamdullâh Hamdî (Ö. H.983/1575?)’nin Mevlûdü’n-Nebî’si
(Hamdullâh Hamdî (D. H.983/1575?), Hatîb-i Hagia Sophia’s Mevlûdü’n-Nebî
)
|
Yazar
|
:
Yılmaz Top
|
|
|
Türü |
:
|
|
Baskı Yılı |
:
2017
|
|
Sayı |
:
19
|
|
Sayfa |
:
345-432
|
Özet
Mevlid türü, İslamî Türk Edebiyatında, Hz. Muhammed
(sav.)’e duyulan derin sevgi ve bağlılığın bilhassa manzum
olarak ifade ve paylaşımının meydana getirdiği ürünleri içerir.
Türkçe mevlidler, Türk halkının Hz. Peygamber sevgisinin
bir göstergesi olarak sayı itibarıyla diğer dinî türlerin
hiçbirinde görülmeyecek bir zenginlik teşkil eder. XV.
yüzyılın hemen başında Süleyman Çelebi’nin kaleme aldığı
Vesîletü’n-Necât (yazılış tarihi: H. 812/M. 1409) adlı
mevlidin geniş halk kitleleri tarafından beğenilip okunmasından
dolayı bu tür, Türk edebiyatında sonraki yıllarda pek
çok ürünle boy göstermiştir.
Bu türün XVI. yüzyıldaki örneklerinden biri de Hatîb-i
Ayasofya diye meşhur Hamdullâh Hamdî (ö. H.983/
1575?)’nin, biri Süleymaniye Kütüphanesi Fatih Bölümü
diğeri ise Milli Kütüphane’de olmak üzere tespit edebildiğimiz
iki nüshası bulunan Mevlûdü’n-Nebî isimli, 464
beyitlik mevlididir. Mevlûdü’n-Nebî, muhtevasını oluşturan
bölümler itibarıyla Vesîletü’n-Necât ile büyük ölçüde
benzerlik göstermektedir. Bununla birlikte Mevlûdü’n-
Nebî’de Hamdullâh Hamdî’nin ağır ve uzun bir aruz
veznini tercih etmesi, mirâç bölümünü vilâdet (doğum)
bölümünden çok daha detaylı olarak işlemiş olması,
bölümleri birbirine bağlayan vasıta beyitlerini farklı şekillerde
oluşturması, yabancı kelime ve edebî sanat yüklü
söyleyiş tarzından yer yer istifade etmesi onun, Vesîletü’n-
Necât’ı, bilhassa yapı ve üslup özellikleri yönüyle, takip
etmekten uzak bir tavır sergilediğini ortaya koymaktadır.
Anahtar Kelimeler
Hatîb-i Ayasofya, mevlid, Mevlûdü’n-Nebî, mirâç, Vesîletü’n-Necât, vilâdet.
Abstract
In the Islamic Turkish literature the mevlid type includes
the deep love and devotion to the Prophet Muhammad
(Peace Be Upon Him) especially products that are expressed
and shared as a verse. As a sign of the love of the
Turkish people to the Prophet, the Turkish Mevlids
constitute a wealth which can not to be found in any of the
other religious genres in terms of the number. Due to the
popularity and readings of the Mevlut Vesîletü’n-Necât
(The occasion of Independence) (written by H. 812 / M.
1409), which was written by Süleyman Çelebi at the
beginning of the 15th century, many products of this genre
appeared in Turkish literature in the following years.
One of the examples of the 16th century is the Mevlid
named as Mevlûdü'n-Nebî with 464 couplets, which has
two copies by Hamdullâh Hamdî (d. H. 863/1575?),
known as Hatîb-i Hagia Sophia. One copy is in the
Süleymaniye Library Fatih section and the other in the
National Library. Mevlûdü'n-Nabî shows a great similarity
with Vesîletü’n-Necât in terms of the parts forming
its content. In addition to this, Hamdullah Hamdi's heavy
and long interval meter preference in the Mevlûdü'n-Nebî,
the detailed processing of the ascension section than the
vilâdet (birth) section, the formation of couplets connecting
the sections in different forms, the substitution of foreign
words and literary arts, reveals particularly, that he has
shown a distant attitude to pursue the structure and
stylistic features of Vesîletü’n-Necât.
Keywords
Hatîb-i Hagia Sophia, mevlid, Mevlûdü’n-Nebî, ascension, Vesîletü’n-Necât, vilâdet.