Melâmet Karşısında Kaygusuz Abdâl
(Love Again Kaygusuz Abdâl
)
|
Yazar
|
:
M. Esat HARMANCI
|
|
|
Türü |
:
|
|
Baskı Yılı |
:
2018
|
|
Sayı |
:
21
|
|
Sayfa |
:
265-278
|
Özet
Anadolu’da ilk ürünlerini vermeye başlayan Türk edebiyatı,
göçerlerin yeni dini ve yeni kültürleri tanıma sürecinin
etkisinde şekillenmiştir. Sözlü kültürün ve henüz kurumsallaşma
öncesi inanç düzeninin etkisi de söz konusu
edildiğinde, Anadolu’da kendine özgü bir edebi dil ortaya
çıkmış oldu. İslam dinini göç sürecinde tanımış olan Türk
toplumu, tabiatına da uygun olan ezoterik yatkınlık
nedeniyle adına daha sonra tasavvuf diyeceğimiz bir duygu
dilini özümsemiştir. Bahsi geçen İslamlaşma ve Batıya
doğru göç sürecinde, manevi hava Melâmet merkezli bir
maneviyat ekseninde şekillenmekte idi. Anadolu’daki
öncülere bakıldığında ilk edebi üretim yapan sanatçıların
hemen hepsinin Melâmet meşrepli aşk anlayışını dile
getirdikleri görülür. Zamanla Anadolu’ya özgü hale gelen
bu gezginci dervişliğin en yetkin temsilcilerinden biri de
Kaygusuz Abdâl’dır. Bu makalede, eserlerinden hareketle
Kaygusuz’un Melâmet algısı üzerinde durulacak ve
eserlerine yansıması ele alınacaktır. Erkan ve doktrin
açısından Anadolu Melâmîliği bağlamında Kaygusuz
Abdâl’ın yeri ve önemi üzerinde durulacaktır. Melâmet
doktrinine uygun düşen anahtar kavramlar üzerinden
Kaygusuz’un Melâmete yaklaşımı ve kendine özgü söylemi
ortaya çıkarılmaya çalışılacaktır.
Anahtar Kelimeler
Melâmet edebiyatı, Kaygusuz Abdâl, Abdâllık, meşrep
Abstract
Turkish literature, which started to give its first
products in Anatolia, was shaped under the influence of the
process of recognizing the new religious and new cultures
of the nomads. When the influence of the oral culture and
pre-institutionalization of the order of belief was
mentioned, a literary language emerged in Anatolia.
Turkish society, who recognized the religion of Islam in the
process of immigration, assimilated a sense of emotion
which we would call sufism in the name of esoteric
predisposition. In the process of Islamization and
migration to the West, the spiritual air was formed on the
axis of a spirituality centered on Melâmet. When we look
at the pioneers in Anatolia, it is seen that almost all of the
artists who make the first literary production express their
understanding of Melâmet love. Kaygusuz Abdâl is one of
the most competent representatives of these sofists who
have become peculiar to Anatolia. In this article, we will
focus on Kaygusuz Abdâl 's Melâmet perception and
reflect on his works. In terms of doctrine, the place and
importance of Kaygusuz Abdâl in the context of Anatolian
Melâmet will be emphasized. The key concepts of the
Melâmet doctrine will attempt to elucidate Kaygusuz
Abdâl 's approach to discourse and his own discourse.
Keywords
Melâmet literature, Kaygusuz Abdâl, Heteredox sufism