XVIII. Yüzyıl Ortalarında İstanbul’da Yaşanan Maddî Müzâyaka ve Bunun Sosyal Hayattaki Yansımalarına Işık Tutan Bir Ramazaniyye
(A Ramadaniyye Shedding Light on the Scarcity in the XVIII. Century Istanbul and Its Effects on Social Life
)
|
Yazar
|
:
Göker İnan
|
|
|
Türü |
:
|
|
Baskı Yılı |
:
2018
|
|
Sayı |
:
21
|
|
Sayfa |
:
299-324
|
Özet
Osmanlı edebiyat sahasında kaleme alınan bazı eserlerde
sosyal hayatın izlerini yakalamak mümkün olabilmektedir.
Kimi şairler ramazan ayının gelişi münasebetiyle “ramazaniyye”
adı altında manzumeler kaleme almışlar ve bu
maneviyat dolu ayın insanlar üzerindeki tesirini şiirlerinde
işlemişlerdir. Bunlardan biri de XVIII. yüzyılın ilk
yarısında müderrislik yapan Abdülbâkî Efendi’dir. Onun
manzumesinde dikkat çeken taraf ise o dönemde İstanbul’da
ihtiyaç maddelerinde yaşanan sıkıntıyı ve bunun sosyal
hayata yansımalarını edebî bir dille tasvir etmesidir.
Abdülbâkî Efendi şiirinde canlı bir tasvir yapmış, sırası
düştükçe diyaloglara da yer vermiştir. Sözü güçlendirmek
için kullandığı ve o zamandan günümüze intikal eden bazı
deyim ve söz kalıpları da dikkat çekicidir. 131 beyitlik bu
manzume daha sonra devrin sadrazamlarından Hekimoğlu
Ali Paşa’ya takdim edilmiştir. Makalemizde XVIII. asrın ilk
yarısında İstanbul’da yaşanan maddî müzâyakanın dönem
kaynaklarına nasıl yansıdığı gösterilmiş ve ramazaniyyenin
tam metni verilerek dikkat çekici tarafları tahlil edilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Ramazaniyye, Hekimoğlu Ali Paşa, Osmanlı Devleti’nde sosyal hayat, XVIII. yüzyıl
Abstract
It is possible to catch the traces of social life in some
works written in the field of Ottoman literature. Some
poets had written poems under the name of
"Ramadaniyya" with advent of holy Ramadan and they
had worked on the influence of this spiritual month on
people. One of them was Abdulbaki Effendi who was
a mudarris in the first half of 18th. century. But the
remarkable aspect of his poem was describing the scarcity
of neccessaries and its effects on the social life of the
Ottoman Empire with a literary style. Abdulbaki Effendi
used a rich depiction in his poem and inclued dialogues as
well when the occasion arosed. Idioms and expressions are
used to enpower the word which extanted until today are
remarkable. Later, that poem with 131 couplet are
presented to grand vizier Hekimoglu Ali Pasha. This
article shows the reflection of famine which was in the first
half of 18th century on Ottoman chronicles and archive
records. Full text of "Ramadaniyya" is given and the
remarkable sides are analyzed.
Keywords
Ramadaniyye, Hekimoglu Ali Pasha, social life in the Ottoman Empire, XVIII. century