Şehrin Karartısından Ürken Bir Şair: Tebrizli Sâib
(A Poet, Who Dreads of The Darkness of The City: Saeb-E Tabrizi
)
|
Yazar
|
:
Emrullah Yakut
|
|
|
Türü |
:
|
|
Baskı Yılı |
:
2018
|
|
Sayı |
:
21
|
|
Sayfa |
:
657-680
|
Özet
Klasik şiir (gerek Türk gerek Fars şiiri) ortak mazmunların,
teşbihlerin, istiarelerin önemli yer tuttuğu bir edebî
gelenektir. Hatta bu yüzden bazı edebiyat eleştirmenlerince
çoğu zaman orijinal olmamakla ve birbirinin tekrarı olmakla
suçlanmıştır. İlk bakışta doğru gibi görünen bu iddianın,
daha dikkatli bir nazarla tetkik söz konusu olduğunda, haksız
bir itham veya hiç değilse abartılı bir yorum olduğu
görülecektir.
Gerek klasik şiir içerisinde farklı ekoller (klasik üslup,
hikemî üslup, Hint üslubu gibi) arasında ve gerekse aynı
ekol içerisinde yer alan şairler arasında birtakım farklılıklar
göze çarpar. Bu farklılık, mazmun boyutunda ele alınacak
olursa, ortak bir mazmundan yararlanarak daha önce söylenilmeyeni
söylemek şeklinde olabileceği gibi, yeni bir mazmun
üretmek şeklinde de olabilmektedir. Yeni mazmun her
zaman için yeni bir kavramla yapılmayabilir. Daha önceden
kullanılan bir kavram (bir kelime veya terkip) yeni bir bağlama
konu olabilir ve yepyeni bir hayal örgüsünün taşıyıcılığını
üstlenebilir.
Sevâd-ı şehr kavramının ele alındığı bu çalışmada; öncelikle
kavramın klasik şiir geleneği içerisindeki konumu tespit
edilmiş, ardından söz konusu kavramın Sâib-i Tebrîzî’de
ifade ettiği anlam ve kaynaklık ettiği çağrışımlar üzerinde
durulmuş ve aralarındaki farklılık ortaya konulmuştur.
Anahtar Kelimeler
Klasik Türk şiiri, klasik Fars şiiri, Sâib-i Tebrîzî, sevâd-ı şehr
Abstract
Classical poetry (whether Turkish or Farsi poetry) is a
literary tradition where common mazmuns (hiding a
meaning in metaphorical words or phrases that is
associated with its features), similes and metaphors occupy
a certain ground. As a matter of fact, it has been criticisized
by some literary critics for being unoriginal and as
repeating one another. While this assertion appears to be
true at first glance, an analysis of a more observant
perspective will reveal this assertion to be a false accusation
or at least exaggerative interpretation.
We can see certain differences among various schools
within classical poetry (classical style, hikemi style, Hindi
style) and among different poets that share the same school.
To deal with this difference from the aspect of mazmun, this
difference appears as saying something not said before
using the same mazmun, or creating a new mazmun. A
term (as a word or phrase) that is not used before can be
associated to a new context or it can bear a totally new
imagination.
Dealing with the phrase savad-e shahr (the darkness of
the city), this study first locates the significance of the term
within the tradition of classical poetry, then discusses its
meaning and associations for Saeb-e Tabrizi and reveals
the differences between the two.
Keywords
Classical Turkish Poetry, classical Farsi poetry, Saeb-e Tabrizi, sevad-e shahr