Muhibbî Dîvânı’nda Değerli Taşlar
(Muhibbî Dîvânı’nda Değerli Taşlar
)
|
Yazar
|
:
Semih yeşilbağ
|
|
|
Türü |
:
|
|
Baskı Yılı |
:
2019
|
|
Sayı |
:
22
|
|
Sayfa |
:
689-712
|
Özet
Eski çağlardan beri her dönemde renkleri, parlaklıkları ile insanoğlunun
dikkatini çeken değerli taşlar, zaman içerisinde
bazen eşya yapılırken bazen hastalıklara dermân aranırken bazen
de mekânlar ve insanlar süslenirken kullanılmıştır.
Güzellere ve güzelliklere kayıtsız kalmayan klasik Türk edebiyatı
da değerli taşlara kapılarını açmış, şâirler başlıcaları akîk,
dür, elmâs, kehribâr, lâciverd, la’l, mercân, yâkût, zümürrüd
vb. olan bu taşlardan gerçek anlamlı kullanımlarda tespih, mühür
gibi eşya veya yüzük, küpe, taç gibi takı ya da aksesuar
malzemesi olarak bahsetmiş; ama özellikle mecazî anlamlı kullanımlarda
sevgiliye ait güzellik unsurlarını dile getirirken ve
âşığın bazı âşıklık hallerini ifade ederken etkili anlatım sağlayabilmek
için yararlanmışlardır.
Bu çalışmada, Muhibbî Dîvânı üzerinden yola çıkılarak değerli
taşların oluşumları, nerelerden çıkarıldıkları, çeşitleri,
yararları, zararları, taşlar çerçevesinde oluşmuş bazı inanışlar
gibi farklı özellikler üzerinde durulmuş, Muhibbî Dîvânı’ndan
ilgili beyitlere yer verilerek hem taşlarla ilgili genel bilgiler verilmeye
hem de pâdişâh şâirler içerisinde 4100’den fazla şiirle
en çok şiire sahip olan Kanûnî Sultân Süleymân’ın divanında
bu taşları nasıl kullandığı gösterilmeye çalışılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Klasik Türk edebiyâtı, değerli taşlar, Muhibbî, Kanûnî Sultân Süleymân.
Abstract
Since ancient times, in each period the precious stones
that attracted the attention of human beings with their colours
and brightness have been used in the course of time,
sometimes for the healing of diseases, and sometimes they
were used to decorate places and people. Classical Turkish
literature, which is usually mentioned beauties and pulchritude
has opened another its idea to those precious stones.
These stones are used to explain a real meaning purpose
such as cornelian, pearl, diamond, amber, azure, garnet,
coral stones, ruby emerald into rosary, stamp, or ring, earrings,
crown and kind of accessories but these stones
especially used when explaining beloved's beauty edges
and used to express a metaphorical description from those
who is being in the situation of loving.
In this study, according to the explanations presented
in Muhibbi's Divan about the formation of these precious
stones, their origins, types, benefits, harms and some beliefs
that are trusted from them has been mentioned. Based
on the explanation from Muhibbi's Divan, it described the
relationship between general information about these precious
stones and their relationship to the way they were
used based on Sultan Suleiman the Magnificent's Divan,
who also owns the most poems written with more
than 4100 poems.
Keywords
Classical Turkish literature, precious stones, Muhibbi, Sultan Suleiman the Magnificent.