Bahtî’nin Pervâne Bey Mecmuası’nda Yer Alan Şiirleri Üzerine Bir Değerlendirme
(An Evaluation of Bahtî's Poems in Pervâne Bey’s Mecmua
)
|
Yazar
|
:
Hasan Kaya
|
|
|
Türü |
:
|
|
Baskı Yılı |
:
2022
|
|
Sayı |
:
28
|
|
Sayfa |
:
297-315
|
Özet
Klasik Türk edebiyatında nazire geleneği içinde yazılmış
şiirleri bir araya getiren eserlere mecmuatü’n-nezâir ya da
mecmua-i nezâir denmiştir. Pervâne Bey Nazire Mecmuası,
Anadolu sahasında Ömer bin Mezid’in Mecmuatü’nnezâir,
Eğridirli Hacı Kemâl’in Câmiü’n-nezâir ve Edirneli
Nazmî’nin Mecmau’n-nezâir adlı nazire mecmualarından
sonra yazılmıştır. Eser, bilinen en hacimli nazire mecmuası
olarak dikkat çeker. Bu mecmua, 1561 yılında Kanûnî
Sultan Süleyman’ın bendelerinden Pervâne bin Abdullah
tarafından tertip edilmiştir. Eser, Topkapı Sarayı
Kütüphanesi Bağdat Köşkü Kitaplığı 406 numarada
kayıtlıdır. Mecmua’da yer alan ferağ kaydında eldeki yegâne
nüshanın Muhammed bin Ramazân adlı bir müstensih
tarafından yazıldığı görülmektedir. Mecmua’da 1603-1617
yılları arasında padişahlık yapan ve şiirlerinde genellikle
Bahtî mahlasını kullandığını bildiğimiz Sultan I. Ahmed’in
72 şiiri de yer almaktadır. Pervâne Bey Mecmuası üzerine
pek çok bilimsel çalışma yapılmış olmasına karşın H. 968 /
M. 1561 yılında tamamlandığı bilinen bir mecmuada
Bahtî’nin şiirlerinin nasıl yer alabildiği tam olarak açıklığa
kavuşturulmamıştır. Bu makalede Sultan I. Ahmed
(Bahtî)’in Pervâne Bey Mecmuası’nda yer alan şiirleri
değerlendirilmiş ve Divan’dakilerle karşılaştırılmıştır.
Ayrıca Sultan I. Ahmed’in Mecmua’da yer alan şiirlerinde
görülen başlık ve yazı özellikleri incelenmiştir. Sultan I.
Ahmed’in şiirlerinde görülen yazı özellikleri Mecmua’dan
görsellerle anlatılmıştır. Bu incelemenin sonunda da Sultan I. Ahmed (Bahtî)’in şiirlerinin bu Mecmua’da yer alışına
açıklık getirilmeye çalışılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Sultan I. Ahmed, Bahtî, Mecmua, Nazire, Pervâne Bey Mecmuası.
Abstract
Works that band poems that are written according to the
tradition of nazire (a specific kind of poem tradition) in
Classical Turkish literature together, are called
mecmuatü’n-nezâir or mecmua-i nezâir. Pervâne Bey
Nazire Mecmuası (journal) is written in Anatolia after
Ömer bin Mezid’s Mecmuatü’n-nezâir, Câmiü’n-nezâir
by Hacı Kemâl from Eğirdir and Mecmau’n-nezâir journal
by Nazmî from Edirne. The work is known to be the most
comprehensive nazire journal. It is composed by Pervâne
bin Abdullah, one of the servants of Suleiman the
Magnificent, in 1561. The work’s registration number is
406; it is registered to Topkapı Palace Library, Baghdad
Palace depository. According to the assignment in
Mecmua, the single copy was written by a copyist named
Muhammed bin Ramazân. There are 72 poems of Sultan I.
Ahmed, who ruled between 1603 and 1617 and is known
to have used the penname Bahtî, in Mecmua. Although
many scientific researches and studies have been carried
out about Pervâne Bey Mecmuası, it is still not clear how
Bahtî’s poems are included in a journal that was known to
be completed in 1561. In this article, poems in Pervâne Bey
Mecmuası by Sultan I. Ahmed (Bahtî) are evaluated and
compared to the ones in Divan. On the other hand, the
titles and writing characteristics of Sultan I. Ahmed’s
poems in Mecmua are analyzed. Characteristics of his
writing in his poems are described in visuals in Mecmua.
At the end of this analysis, it is attempted to clarify how the poems by Sultan I. Ahmed (Bahtî) are included in
Mecmua.
Keywords
Sultan I. Ahmed, Bahtî, Mecmua, Nazire, Pervâne Bey’s Mecmuası (journal).