Klasik Şiiri Kierkegaard’la Okumak: Varoluş Evreleri ve Tipler
(Reading Classical Poetry With Kierkegaard: Stages of Existence And Stock Characters
)
|
Yazar
|
:
Emrullah Yakut
|
|
|
Türü |
:
|
|
Baskı Yılı |
:
2022
|
|
Sayı |
:
28
|
|
Sayfa |
:
649-690
|
Özet
Divan şiiri kendine mahsus bir hayat görüşünü, dünya ve
varoluş algısını da içinde barındırır. Bu hayat görüşünün
makbûl olan ve olmayan tipleri şiire yansır. Bu çalışmayı
ilgilendiren tipler sahte âşık (ehl-i hevâ, ehl-i heves), zâhid ve
âşık’tır. Bu tiplerin belli başlı özellikleri Divan şiiri
mahsullerinde tespit edilebilmektedir. Böylelikle kabule mazhar
olan ve kınanan hayat tarzlarını belirlemek de mümkündür.
Diğer yandan insan varoluş biçimlerini estetik, etik ve dinî
olmak üzere üç kısımda ele alan Kierkegaard bu üç evreyi temsil
eden; edebiyat, müzik, tarih ve mitoloji gibi farklı alanlardan
tipler seçmiştir. Bu çalışmada Divan şiirinin yukarıda bahsi
geçen üç tipi ile Kierkegaard’ın varoluş evreleri arasında bir
karşılaştırma yapılmıştır. Buna göre estetik evrenin dolaysız
hazcısı ile ehl-i heves, etik evrenin ahlakçı tipi ile zâhid, din
evresinin iman şövalyesi ile âşık tipleri mukayeseli bir şekilde
tahlil edilmiştir. Divan şiiriyle doğrudan bir teması tespit
edilemeyen Kierkegaard’ın, tasnif ve tarif ettiği varoluş
biçimleriyle Divan şiirindeki söz konusu tipler arasındaki
benzerliğin nasıl yorumlanabileceği üzerine düşünceler ortaya
konulmuştur.
Anahtar Kelimeler
Kierkegaard, divan şiiri, ehl-i hevâ, zâhid, âşık.
Abstract
Divan poetry contains a unique view of life, the
perception of the world and existence. The acceptable and
undesirable stock characters of this view of life are reflected
in the poem. The stock characters that are relevant to this
study are the false lover (ehl-i havâ, ehl-i heves), the ascetic
(zahid) and the lover (aashiq). The main features of these
stock characters can be determined in the Divan poetry
works. In this way, it is also possible to determine the
lifestyles that are accepted or condemned. On the other
hand, Kierkegaard, who deals with human existence forms
in three parts aesthetic, ethical and religious, represents
these three stages, chose characters from different fields
such as literature, music, history and mythology. In this
study, a comparison has been made between the three stock
characters of Divan poetry mentioned above and the stages
of existence of Kierkegaard. Accordingly, the immediate
hedonist of the aesthetic universe and ehl-i heves (people of
caprice), the moralistic type of the ethical universe and
zahid (the ascetic), the knight of faith of the religious stage
and aşık (lover) have been analyzed comparatively.
Thoughts have been put forward on how the similarity
between the stock characters in Divan poetry and the forms
of existence classified and described by Kierkegaard, whose
direct contact with the Divan poetry could not be
determined, can be interpreted.
Keywords
Kierkegaard, divan poetry, peole of caprice, lover, ascetic.