Nadide Bir Çiçek Münazarası: Himmetzâde Şeyh Ahmed Cezbî’den Şükûfenâme
(A Rare Literary Debate Of Flowers: The Shukufename Of Himmetzade Sheıkh Ahmad Cezbí
)
|
Yazar
|
:
TÜRKAN ALVAN
|
|
|
Türü |
:
|
|
Baskı Yılı |
:
2022
|
|
Sayı |
:
29
|
|
Sayfa |
:
118-164
|
Özet
Münazara gerek Doğu ve gerek Batı edebiyatlarında çok eskiden beri yaygın edebî tarzın adıdır. Arap, Fars edebiyatında İslamiyet öncesinden beri yer alan münazara, tercüme yoluyla geçtiği Türk edebiyatını da etkilemiş, telif eserlere kaynak olmuştur. Bu makale klasik Türk edebiyatında -benzeri bulunana kadar- tek çiçek münazarası örneği olan Himmetzâde Şeyh Ahmed Cezbî’nin (1771-1829) Şükûfenâme mesnevisinin neşri ve incelemesi maksadıyla kaleme alınmıştır. Ana teması ilahi aşk olan bu eserde dervişleri temsil eden her çiçek, gerçek âşık olduğu iddiasıyla rakibi çiçekle tartışır. Eserin karakterleri Bülbül ile Gül, Sümbül, Karanfil, Lale, Hezârân, Nergis, Civanperçem, Reyhan, Menekşe, Buhurumeryem, Şebboy, Hünkârbeğendi, Zerrinkadeh, Şakayık, Hatmi, Saraypatı, Fulya, Çiğdem şeklinde on sekiz çiçektir. Eserde birbirini tenkit eden çiçekler, insanın kendi nefsini üstün tutmasını temsil ederler. Şükûfenâme’nin müellifi Himmetzâde Şeyh Ahmed Cezbî Fatih, Haseki’deki Zıbın-ı Şerif Tekkesi postnişinlerindendir. Bu çalışmada şairin tarikatı Himmetiyye hakkında bazı tespitler yanında, Şeyh Ahmed Cezbî’nin hayatı, eserleri ve dünya görüşüne yer verilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Ahmed Cezbî, mesnevi, münazara, divan şiiri, çiçekler
Abstract
The debate is a style that has been used extensively both in eastern and western literature. The debate style, which has been in Arabic and Persian literature since pre-Islamic times, has also influenced Turkish literature through translation, and translated texts have been the source of original texts.
This article has been written for publishing and analyzing the text, named Shukufename of Şeyh Ahmad Cezbí (1771-1829). Shukufename is the only example of flower debate in classical Turkish literature for now. The main theme of Shukufename is divine love. Each flower representing the dervishes argues with the rival with the flower, claiming to be a true lover.
The characters of Shukufename are the Nightingale and the Rose, Hyacinth, Carnation, Tulip, Delfinium, İberis, Narcissus jonquilla, Yarrow, Ocimum basilicum, Violet, Cyclamen, Waterfall, N. poeticus, Peony, Marshmallow, Aster, Fulya, Crocus. The flowers that criticize each other in the work are the symbol of the human or dervish acting superior. The poet of Shukufename Himmetzade Ahmad Cezbî is the sheıkh of Zıbın-ı Sherif Tekke in Fatih Istanbul. The study also includes determinations about Himmetiyye, the the life, works and worldview of Sheikh Ahmad Cezbí.
Keywords
Ahmed Cezbí, masnawı, debate, Ottoman poetry, flowers