Bir Mahbûba Sevb-i Cedîd Giydirmek: Erzurumlu Rahmî’nin Manzum Avâmil Tercümesi
(A Dress up New Garment to A Beloved: Verse Awamil Translation of Erzurumlu Rahmi
)
|
Yazar
|
:
Giyasi BABAARSLAN
|
|
|
Türü |
:
|
|
Baskı Yılı |
:
2022
|
|
Sayı |
:
29
|
|
Sayfa |
:
310-330
|
Özet
İslam devletinin sınırlarının genişlemesiyle ortaya çıkan, muhtelif toplumların Arapça konuşma ihtiyacı ve Kur’an’ın doğru anlaşılıp korunması zarureti neticesinde Arapçanın gramer kaidelerinin tespit edilmesi zorunlu hâle gelmiştir. Bu hususta birçok Arap dil bilgini Arapçanın yanlış kullanımlarla bozulmasına engel olmak için çeşitli eserler ortaya koymuştur. Söz konusu eserlerin bir bölümünü de nahiv ilminin şubesi olan avâmiller oluşturmaktadır. Âmil kelimesinin çoğulu olan avâmil, bir terim olarak Arapça’da kelime sonlarının okunuşuyla ilgili konuları ihtiva eden gramer hususlarını ifade etmektedir. Halil bin Ahmed (öl. 175/791) ile başladığı kabul edilen avâmil yazma geleneği ondan sonra da yaygınlık kazanarak devam etmiştir. Bu geleneğin en önemli halkalarını ise Abdülkâhir Cürcânî’nin el-Avâmil’i ile Mehmed Birgivî’nin el-‘Avâmilü’l-cedîd’i oluşturmaktadır. Bahsedilen avâmiller üzerine birçok gramer âlimi tarafından şerh, haşiye ve ta‘likat türünden eserler yazılmıştır. Mevzubahis eserler başta Türkçe ve Farsça olmak üzere pek çok dile manzum veya mensur olarak tercüme edilmiştir.
Bu çalışmada avâmil türü hakkında tanıtıcı bilgiler verildikten sonra Abdülkâhir Cürcânî’nin el-‘Avâmil adlı gramer kitabının Erzurumlu Rahmî tarafından yapılan Türkçe manzum tercümesi ele alınacaktır. Rahmî’nin, tercümesini tamamladıktan sonra yazdığı şerhe dair bazı değerlendirmeler yapılacak; söz konusu şerhin başında yer alan malumattan hareketle şair hakkında bazı yeni bilgiler verilecektir. Manzum tercümenin yazılma sebebi, kim için yapıldığı, ne zaman tamamlandığı ve istinsah edildiği gibi hususlar üzerinde durulduktan sonra tercümenin muhtevası incelenecektir. Son olarak eserin transkripsiyonlu metni araştırmacıların istifadesine sunulacaktır.
Anahtar Kelimeler
Avâmil, Abdülkâhir Cürcânî, el-‘Avâmil, Erzurumlu Rahmî, manzum tercüme.
Abstract
As a result of the need of various societies to speak Arabic, which emerged with the expansion of the borders of the Islamic state, and the necessity of understanding and protecting the Qur’an correctly, it has become necessary to determine the grammatical rules of Arabic. In this respect, many Arab linguists have produced various works to prevent the deterioration of Arabic by misuse. Some of these studies are composed of avâmils, which is the branch of the science of nahw. Awamil, which is the plural of the word amil, as a term, refers to grammatical issues in Arabic, including the issues related to the pronunciation of word endings. The tradition of writing awamil, which is accepted to have started with Halil bin Ahmed (d. 175/791), continued after him by gaining popularity. The most important rings of this tradition are Abdulkahir Cürcani’s el-Awamil and Mehmed Birgivi’s el-‘Awamilü’l-cedid. On the mentioned awamils, works such as commentary, annotation and ta’likat were written by many grammar scholars. The works in question have been translated into many languages, especially Turkish and Persian, in verse or prose.
In this study, after giving introductory information about the awamil genre, the Turkish verse translation of Abdülkahir Cürcani’s grammar book the name of el-‘Awamil by Erzurumlu Rahmi will be discussed. Some evaluations will be made about the annotation that Rahmi wrote after completing his translation; based on the information at the beginning of the commentary in question, some new information will be given about the poet. The content of the translation will be examined after the issues such as the reason for writing the verse translation, for whom it was made, when it was completed and copied. Finally, the transcripted text of the work will be presented to the researchers.
Keywords
Awamil, Abdulkahir Cürcani, el-‘Awamil, Erzurumlu Rahmi, verse translation.