Kaytaz-zâde Nâzım’ın “Rûh-ı Mecrûh”unda Mevlânâ ve Mevlevîlik
(Mavlana and Mavlawi in a Book Named Ruh-i Macruh of Kaytaz-zada Nazım
)
|
Yazar
|
:
M. Nejat SEFERCİOĞLU
|
|
|
Türü |
:
|
|
Baskı Yılı |
:
2011
|
|
Sayı |
:
6
|
|
Sayfa |
:
177-188
|
Özet
1857 yılında Lefkoşe’de doğan ve 1924 yılında hayata
gözlerini yuman Kaytaz-zâde Mehmed Nâzım Efendi,
Kıbrıs’ın yetiştirdiği önemli bir şahsiyet ve dîvan tarzında
şiirler yazmış bir şâir ve ediptir. Kaytaz-zâde’nin, Harid
Fedâi ve Bekir Azgın tarafından Rûh-ı Mecrûh adıyla
yayımlanan şiirleri dışında Yâdigâr-ı Muhabbet ve Leyle-i
Visâl adlı iki romanı ile Safâ yahut Netîce-i İbtilâ adını
taşıyan bir de tiyatro eseri vardır. Kaytaz-zâde Mehmet
Nâzım’ın Rûh-ı Mecrûh adlı şiirlerinin yer aldığı eserinin
Bekir Azgın tarafından yazılan geniş “Önsöz”ünde ve
Harid Fedai tarafından kaleme alınan “Kaytaz-zâde’nin
Hayatı, Sanatı” başlığını taşıyan incelemesinde, şâirimiz
hakkında yeterli ve değerli bilgiler yer almıştır. Biz bu
çalışmamızda yukarıda açıkça ifade edildiği gibi, mevlevî
bir şâir olan Kaytaz-zâde Mehmed Nâzım Efendi’nin şiirlerinde
yer alan Mevlânâ ve Mevlevîlik’le ilgili manzûme
ve beyitleri değerlendirimeğe çalışacağız. Kaytaz-zâde’nin
bu beyitlerde Mevlevîlik, Mevlânâ’nın üstün özellikleri ve
Mevlevîlikle ilgili unsurlar olarak da Mesnevî, ney, semâ
ve Şems-i Tebrîzî’ye yer verdiğini tespit ettik. Buna göre
Mevlevîlik sıkı tutulması gereken bir iptir. Şair Mevlânâ
için “Hazret-i Hünkâr”, “Hazret-i Monlâ”, “Hazret-i
Monlâ-yı Rûm”, “Mürşîd-i Rûm”,“Pîr”, “Dergâh-ı Pîr”
ve “Şeh” gibi terkip ve kelimeleri kullanmıştır. Bu hitapların
hepsi de Mevlânâ’nın olgunluğunu, bilgisini ve
inançlarını ifâdeye uygun, Mevlânâ için çok kullanılan
hitap şekilleridir. Mesnevî bir hikmet hazinesidir. Nay
âşığın benzetilenidir. Sema’ Mevlevîlerin ayinidir. Şems-i
Tebrizî şair için kurtarıcı bir mürşittir.
Anahtar Kelimeler
Kaytaz-zade Mehmed Nâzım, Mevlana, Mevlevi, Mesnevi, sema, Şems-i Tebrizî.
Abstract
Kaytaz-zada Mehmed Nazim Efendi, was born in 1857
in Nicosia-Cyprus and died in 1924, is a importand
figure and poet written poems with style of classical
Turkish poetry and man of letters. Kaytaz-zada has got
two novels named “Yadigar-i Muhabbat” and “Layla-i
Visal” , also has got a drama named “Safa yahut Netice-i
Ibtila”, except the poets that are published as the name
“Ruh-ı Macruh” by Harid Fedai and Bekir Azgın.
Enough and valuable knowledge is given in the “preface”
wrıtten to “Ruh-ı Macruh” that contains the poems of
Kaytaz-zada Mehmed Nazim, by Bekir Azgın and in the
study titled “Kaytaz-zada’s Life and Art” written by
Harid Fedai. We are going to try to evaluate the poems
and verses about Mavlana and Mavlawi that are involved
in the poems of a Mavlawi poet, Kaytaz-zada Mehmed
Nazim as pointed at above. We’ve proved in these verses
that Kaytaz-zada has included Mesnevi, nay, sema, and
Şams-i Tabrizi as Mavlawi, the elements of Mavlawi and
the superior characteristics of Mavlana. According to
this, Mavlawi is a rope that has to be held hardly. Poet
has used the phrases and words “Hazrat-i Hunkar”,
“Hazrat-i Monla”, “Hazrat-i Monla-yı Rum”, “Murshid-
i Rum”,“Pir”, “Dargah-i Pir”, and “Shah” for
Mavlana. All these phrases are suitable to express the
knowledge, beliefs and the maturity of Mavlana, and most
used phrases for Mavlana. Mesnevi is a treasure of
wisdom. Nay is compared with lover. Sema is the ritual of
Mavlawis. Şams-i Tabrizi is a rescuer mentor for poet..
Keywords
Kaytaz-zada Mehmed Nazim, Mavlana, Mavlavi, Mesnevi, sema, Şams-i Tabrizi.