Nizâmî ve Fuzûlî’nin Leylî vü Mecnûn’unda “Nevfel” ve “Nevfel”li sahnelerin Mukâyesesi
(Comparison of Scenes With Nevfel in Nizami’s and Fuzuli’s Leyli Vu Mecnun
)
|
Yazar
|
:
Yasemin AKKUŞ
|
|
|
Türü |
:
|
|
Baskı Yılı |
:
2012
|
|
Sayı |
:
8
|
|
Sayfa |
:
1-20
|
Özet
Doğu edebiyatlarının yaygın bir anlatısı olan Leylâ ile
Mecnûn hikâyesi, mesnevi nazım şekliyle birçok şâir tarafından
kaleme alınmıştır. Özellikle, Klasik Fars edebiyatında
Nizâmî ve Klasik Türk edebiyatında ise Fuzûlî, bu
meşhur aşk hikâyesini kendi coğrafyalarında, kendi kültürleriyle
ve kendilerine has üslûplarıyla nazma çekerek
adlarından söz ettirmişlerdir. Söz konusu iki şâirin, aynı
hikâyeyi kurgulayıp kaleme almasıyla tabii olarak birtakım
farklılıklar ve benzerlikler ortaya çıkmıştır. Bu farklılık ve
benzerliklerin dikey karşılaştırma yöntemiyle tespit edilmesi
şüphesiz günümüz Klasik edebiyat çalışmaları bakımından
önem arz etmektedir.
Nizâmî ve Fuzûlî’nin Leylâ vü Mecnûn adlı mesnevilerinde
Nevfel adlı karakterin yer aldığı sahneler, beş adet
başlık etrafında şekillenmiştir. Söz konusu mukayese ise bu
beş başlığın ihtiva ettiği olay örgüleri çerçevesinde gerçekleştirilmiştir.
Her iki şâirin eserinde yer alan Nevfelli olay
örgüleri, genel anlamda paralellik arz etmesine rağmen
ayrıntıya inilip dikey mukayese yapıldığında birtakım
farklılıklar tespit edilmiştir. Bu tespitler neticesinde,
Nizâmî ve Fuzûlî gibi iki büyük şâirin hikâye etme, kurgulama,
kahramanını hayâlî ve hakikî dünyaya adapte
etme vb. gibi hususlarda ortaya çıkan tavrı gözler önüne
serilmiştir.
Fuzûlî, metnini kurarken, olay örgüsü itibâriyle,
Nizâmî’den faydalanmıştır. Ancak, Nizâmî, metnini kurmada,
daha çok hikâyeden haberdar etme yöntemini kullanırken,
Fuzûlî, gerek hikâye kurgusu ve gerekse Nevfel’in
şahsiyet özelliklerini tavsif etmede, daha çok “hikâyeci”dir.
Nizâmî’nin tavsif ettiği Nevfel, sadece yardımcı bir rol
üstlenen kişidir ama Fuzûlî’nin tavsif ettiği Nevfel, daha
etkili ve irade sahibi biridir.
Anahtar Kelimeler
Nizâmî, Fuzûlî, Leylâ, Mecnûn, Nevfel, mukayese.
Abstract
The story of Leyla and Mecnun which is commonly
used as narrative in Eastern Literature, was also scripted
by many poet in mathenawi poetry style. Especially,
Nizami in Classical Persian Literature and Fuzûli in
Classical Turkish Literature are mentioned most often by
inflecting this popular love story according to their
culture and their own tones in their geography. Some
similarities and differences are shown up by poets’
constructing the story in their ways. It is very important
to determine the similarities and differences by vertical
compherison technique for daily Classical Literature
studies.
The scenes of character named as Nevfel in both methnawies
of Nizami and Fuzûli are shaped under the five
headings. Subject comparison was performed in the
perspective of those five headings’ construct. Some
differences were determined in both poets’ productions
which include Nevfel by doing vertical compherison
technique. According to those determinations, two poets’
Fuzuli and Nizami’s perspective of making story, constructing
and adapting the hero to both real and imaginary
world were demonstrated.
Fuzûli utilized from Nizami according to story line.
However, while Nizami was using infroming from story
technique, Fuzûli is more fabulator by both in story
construct and portreying the characteristic of Nefvel.
Nevfel which described by Nizami is only a supporting
role, however Nevfel which decsribed by Fuzûli is more
effective and strong-willed person.
Keywords
Nizami, Fuzûli, Leyla and Mecnun, Comparison.