Summary
Klasik Türk Edebiyatında Mizahî Takvimler
Klasik Türk edebiyatının şiir ağırlıklı olması mizahî eserlerimizin
de umumiyetle manzum metinlerden meydana
gelmesinde önemli bir etkendir. Her ne kadar Türk mizah
edebiyatının seçkin örneklerini (Harnâme, Sihâm-ı Kazâ
vb.) manzum eserler teşkil etse de okuyucuyu güldürme ve
güldürürken düşündürmeyi amaçlayan fıkra, nükte ve
latifeler ihtiva eden müstakil mensur eserlerimiz de
bulunmaktadır. Mensur mizahî eserler arasında çeşitli
meslek erbabı ve toplumdaki belli zümrelerin bir yıl içinde
başlarına gelecekleri kinaye, iham ve mecaz gibi sanatlardan
yararlanarak anlatan mizahî takvimler dikkat çekicidir.
Farklı bir perspektifle kaleme alınan bu takvimlerin,
bilindiği kadarıyla edebiyat tarihimizde sadece üç örneği
mevcuttur İlki Vahyî-i Evvel (ö. 1520), ikincisi Nasûhî (ö.
1537) ve üçüncüsü ise Küfrî-i Bahâyî (ö. 1660) tarafından
kaleme alınmıştır. Vahyî ve Nasûhî’ye ait takvimlerin
metinleri elde bulunmamakta olup sadece tezkirelerin
alıntıladığı kadarıyla kısa pasajlar hâlinde günümüze
ulaşmıştır. Bugün itibariyle türünün günümüze ulaşan
yegâne örneği konumundaki Küfrî-i Bahâyî’nin takviminin
beş nüshası tespit edilmiştir. Bu makalede mizahî takvimler
hakkında genel bilgiler paylaşıldıktan ve bunların yazarları
tanıtıldıktan sonra tespit edilen mizahî takvimlerin
inceleme ve metinlerine yer verilecektir. Vahyî ve
Nasûhî’nin takvimlerinin metinleri şu‘arâ tezkirelerinde
yer aldıkları kadarıyla, Küfrî-i Bahâyî’nin takviminin ise
üç nüshadan hareketle tenkitli metni araştırmacıların
istifadesine sunulacaktır.
Keywords
Hiciv, Mizah, Takvim, Vahyî, Nasûhî, Küfrî-i Bahâyî.