Summary
Muhibbî Dîvânı’nda Değerli Taşlar
Eski çağlardan beri her dönemde renkleri, parlaklıkları ile insanoğlunun
dikkatini çeken değerli taşlar, zaman içerisinde
bazen eşya yapılırken bazen hastalıklara dermân aranırken bazen
de mekânlar ve insanlar süslenirken kullanılmıştır.
Güzellere ve güzelliklere kayıtsız kalmayan klasik Türk edebiyatı
da değerli taşlara kapılarını açmış, şâirler başlıcaları akîk,
dür, elmâs, kehribâr, lâciverd, la’l, mercân, yâkût, zümürrüd
vb. olan bu taşlardan gerçek anlamlı kullanımlarda tespih, mühür
gibi eşya veya yüzük, küpe, taç gibi takı ya da aksesuar
malzemesi olarak bahsetmiş; ama özellikle mecazî anlamlı kullanımlarda
sevgiliye ait güzellik unsurlarını dile getirirken ve
âşığın bazı âşıklık hallerini ifade ederken etkili anlatım sağlayabilmek
için yararlanmışlardır.
Bu çalışmada, Muhibbî Dîvânı üzerinden yola çıkılarak değerli
taşların oluşumları, nerelerden çıkarıldıkları, çeşitleri,
yararları, zararları, taşlar çerçevesinde oluşmuş bazı inanışlar
gibi farklı özellikler üzerinde durulmuş, Muhibbî Dîvânı’ndan
ilgili beyitlere yer verilerek hem taşlarla ilgili genel bilgiler verilmeye
hem de pâdişâh şâirler içerisinde 4100’den fazla şiirle
en çok şiire sahip olan Kanûnî Sultân Süleymân’ın divanında
bu taşları nasıl kullandığı gösterilmeye çalışılmıştır.
Keywords
Klasik Türk edebiyâtı, değerli taşlar, Muhibbî, Kanûnî Sultân Süleymân.