Summary
Recaizade Ekrem’in Gazelleri
Bu makalede Recaizade Ekrem’in gazellerinin özellikleri üzerinde durulmaktadır. Recaizade Ekrem’in gazellerinin önemli kısmı kl?sik bir yaklaşımla yazılmıştır. Ekrem kl?sik gazel geleneğinin, hakimiyetini ciddi şekilde kaybettiği XIX. asır Osmanlı edebiyatında gazele adeta hayatiyet kazandırmıştır. Bilindiği gibi gazel kl?sik bir nazım şekli olmanın ötesinde, bir zihniyetin nesilden nesle taşıyıcısıdır. Recaizade’nin gazeli canlandırmasını kaybedilene yönelik kaygı dolu bir bakış olarak yorumlamak mümkündür. Bunun yanı sıra aynı bakış; gazeli ve onunla bütünleşen kültürel mirası kaybolmaktan alıkoyan kurtarıcı bir bakıştır. Ekrem, içinden çıktığı edeb? kültüre vefa borcunu adeta bu şekilde ödemiştir. Recaizade Ekrem’in Batılı şairlerin düşünce ufkuyla buluştuğu en yenilikçi şiirleri içeren kitaplarına “tagazzülden geçemem” diyerek gazel ilave etmesini, başka bir deyişle yeniyi inşa sürecinde kl?sik şiir birikimini kendine daima hatırlatan yaklaşımı ondaki edeb? kavrayışın genel karakteri olan farklılıklara alan açma, çok yönlülük gibi özelliklerde de aramalıdır. Eskiyi devam ettirmek onun sanatı içinde yeniye karşı psikolojik bir direnç oluşturmadığı gibi, kl?sik şiirlerinin azımsanamayacak kadar çok oluşu dönemin edeb? konjonktüründe de olumsuz eleştirilere maruz kalmamıştır. Yeniliği, şiirdeki etkisi seyreltilmiş bir geleneğin varlığı ile açıklayan Tanzimat kuşağının diğer mensupları gibi Recaizade de kl?sik nazım şekilleri üzerinde kişisel tasarruflar ortaya koymuştur. Bu nazım şekillerinin başında da gazel gelmektedir. Ekrem’in gazelleri, yeni Türk şiirinin kurucusu olarak Recaizade’nin edeb? yenileşme konusundaki metodolojisini yansıtmakla kalmaz, döneminin psikolojik ve sosyolojik yönelimi hakkında da ipuçları barındırır.
Keywords
Nazım şekli, gazel, Recaizade Ekrem, kl?sik şiir.