Summary
Telif-Tercüme Meselesi: Abdullah Seyyidî’nin Şifâ-i Kulub’u Mehmet Birgivî Efendi’nin Tarîkat-i Muhammediyyesi’nin Bir Tercümesi Midir?
Klasik Türk edebiyatı tercüme geleneği, bugünkü
anlayışı aşarak sahadaki araştırmacıları zorlayan, bir eserin
orijinal mi yoksa tercümeden mi meydana geldiğini müşkül
hale getiren bir meseledir. Telif-tercüme çizgisinde Osmanlı
müellifinin, kaynak metinden veya birçok kaynaktan
ulaştığı bilgileri, kendi kültürel seviyesinde işleyerek
tercüme etmesinin yanında bütünüyle olmamakla birlikte
kendisinin de katkılarıyla telif eser üretebileceği aşikârdır.
Abdullah Seyyidî, XVII. yüzyılda yaşamış, dinî
konularla halkı bilinçlendirmiş ve döneminde ortaya çıkan
bidatlere karşı tenkitlerde bulunmuştur. Kaleme aldığı Şifa-i Kulûb adlı akaitnamesinde de temel dinî inanç ve bilgileri
aktardığı metnin arka planı dikkatli tetkik edildiği vakit
bozuk fikirlerin dine sirayet ettiğini ve ortaya çıkan
bidatlere karşı dini müdafaa etmek amacıyla yazılan bir eser
olduğunu görmekteyiz. Eserinde yer yer Kadızadeliler’in
düşüncelerini yansıtarak akıl hocası olarak gördüğü
Birgivî’den iktibaslar gerçekleştirmiş, dinî görüş ve
fikirlerinin temelini bu şahıs etrafında inşa etmiştir.
Bu çalışmada, Seyyidî’nin hayatına dair birincil ve
ikincil kaynaklar mukayese edilerek hakiki şahsiyeti ortaya
konulacaktır. Ayrıca telif-tercüme eserin üretimi etrafında
XVII. yüzyılda yazılan Şifâ-i Kulûb adlı eserin, Mehmet
Birgivî Efendi’nin XVI. yüzyılda Arapça kaleme aldığı
Tarikat-i Muhammediyye adlı eserinin tercümesi olup
olmadığı tartışılacaktır.
Keywords
tercüme, telif, Seyyidî, Şifâ-i Kulûb, Birgivî, Tarikat-i Muhammediyye.