Summary
Eski Anadolu Türkçesiyle Yazılmış Ahvali’l-kıyamet Adlı Eser Üzerinde Bir Dil İncelemesi
Türk dili tarihinde önemli bir yere sahip olan Eski Anadolu Türkçesi döneminde telif ve tercüme pek çok eser kaleme alınmıştır. Bu dönemde kaleme alınan eserlerin konusu genellikle dinî içeriklidir. Kur’ân, hadis, siyer tercümeleri, fıkıh metinleri, kısasü’l-enbiyâlar, tezkiretü’l-evliyâlar bu dönemde kaleme alınan başlıca dinî muhtevalı türlerdir. Dinî muhtevalı türler kapsamında değerlendirilecek bir tür de ahvâl-i kıyâmettir. Anadolu sahasında genellikle mensur kısmen de manzum olmak üzere bu türde yazılmış pek çok eser mevcuttur. Bu türde kaleme alınan eserlerde kıyamet alâmetleri konu edilmiştir. Özellikle kıyametin dehşetli sahneleri, kıyamet ehlinin karşılaşacakları durumlar, asi ve günahkârların akıbetleri, hesap günü, ahiret hayatı gibi konular ele alınmıştır.
Üzerinde çalışılan eser de ahvâl-i kıyâmet türüne ait bir metindir. Eser, Fatih Millet Kütüphanesi 34 Ae Şeriyye 24/2’de yer alır. Agvali’l-kıyamet başlığını taşıyan eser, çalışmada çeşitli açılardan ele alınmıştır. Çalışmanın giriş kısmında ahvâl-i kıyamet türü hakkında kısaca bilgi verilmiş, ardından eserin nüsha tavsifi yapılmıştır. Çalışmada ilk olarak eser transkripsiyonlu Latin harflerine aktarılmıştır. Ardından eserin dizinli sözlüğü hazırlanmıştır. Daha sonra metinden alınan örneklerle eserin gramer özellikleri belirlenmeye çalışılmıştır. Oldukça sade bir dille yazılmış olan eser genel olarak Eski Anadolu Türkçesi özellikleri barındırmaktadır. Geç dönemde istinsah edildiği izlenimi veren eserde yer yer Osmanlı Türkçesine geçiş özellikleri de bulunmaktadır. Çalışmanın sonuna eserin tıpkıbasımı da eklenmiştir.
Keywords
Eski Anadolu Türkçesi, ahvâl-i kıyâmet, mahşer, ölüm.