Yaygın Bir Yanlıştan Hareketle: Leff ü Neşr Sanatı ve Problemler
(Considering a Common Misconception: Leff ü Neşir Art and Problems
)
|
Yazar
|
:
Mehmet Fatih Köksal
|
|
|
Türü |
:
|
|
Baskı Yılı |
:
2020
|
|
Sayı |
:
24
|
|
Sayfa |
:
351-406
|
Özet
Bu yazıda, leff ü neşir sanatına dair, en eski belâgat eserlerinden günümüzde yazılan kitaplara kadar tarama yapılarak tespit edilen problemler ele alınmış ve bunlara açıklık kazandırılmaya çalışılmıştır. Bu makaleyle asıl vurgulanmak istenen, leff ü neşir sanatının -özellikle günümüzde yazılan kitaplarda- “Bir beytin ilk mısraında bulunan iki veya daha fazla…” vb. cümlelerle başlayan tanımına olan itirazdır. Çünkü eski Arap belâgatine dair kitaplarda da konuya dair yazılan Arap harfli Türkçe eserlerde de leff ü neşrin bir beytin iki mısraındaki kelimeler arasında yapılacağına dair bir kayıt olmadığı gibi nazma özgü bir sanat olduğu bilgisi de mevcut değildir.
Bu yaygın yanlışın yanı sıra tarihî süreçte bu sanatın tarifinde sebebi ve dayanağı tam olarak anlaşılmayan başka değişimler, tasnifinde de farklılaşmalar ortaya çıkmış, ayrıca kayda değer ayrıntılar göz ardı edilmeye başlanmıştır. Bütün bu ihmaller, bir yandan metinlerde mevcut leff ü neşirlerin tespit edilememesine, bir yandan da aslında başka sanatların yapıldığı metinlerin leff ü neşre örnek olarak gösterilmesine yol açmış; açıkçası leff ü neşir sanatı -artçıları hâlâ devam eden- temelli bir sarsıntıya uğramıştır.
Bu yazının amacı, bilimsel-akademik çalışmalardan ders kitaplarına kadar yanlış tanımların ve örneklerin yer aldığı, bu yüzden üniversite kürsülerinde ve lise sıralarında öğretilen bu sanatın aslına uygun en doğru tarif ve tasnifine ulaşmak, sebep ve gerekçelerini oluşturan teferruatla birlikte sanatın doğru örneklerini ortaya koymaktır.
Anahtar Kelimeler
Leff ü neşir, belâgat, edebî sanatlar, bedî’
Abstract
In this article, the problems determined by reviewing from the oldest rhetoric works to the books that are written today related to leff ü neşir art were addressed and tried to be clarified. The main point of this article is the objection of leff ü neşir art to the definition that starts with sentences such as - especially in books written today, “Two or more... in the first line of a couplet”. Since, there is no record that the leff ü neşir must be made between the words in two lines of a couplet in the both Turkish books in Arabic literacy and the ancient Arab rhetoric, and there is no information that it is an art in versification.
In addition to this common misconception, other changes in the description and the classification of this art in historical process, which were not fully understood in terms of foundation, have also emerged, and significant details have begun to be ignored. All these neglect led to that the existing leff ü neşir art was not detected in the texts, and moreover, the texts with other arts were shown as an example instead of leff ü neşir; apparently, the art of leff ü neşr was shaken to the foundation, which is still in progress.
The aim of this article is to find out the most accurate description and classification of this art, which is taught in universities and high schools and included with incorrect definitions and examples from scientific-academic studies to textbooks; and to reveal the correct examples of art along with the details which constructs the causes and reasons.
Keywords
Leff ü neşir, rhetoric, literary arts, bedî