Klasik Türk Şiiri Metinlerinde Döngü
(Cycle In Classical Turkish Poetry Texts
)
|
Yazar
|
:
Saadet Karaköse
Metin Akdeniz
|
|
|
Türü |
:
|
|
Baskı Yılı |
:
2022
|
|
Sayı |
:
29
|
|
Sayfa |
:
672-689
|
Özet
Döngü, bir yörüngede yapılan seyirdir. Döngüde başlangıç ve bitiş noktası aynı olan bir daire çizilir. Kısır döngü, çözümü olmayan sorunları hep aynı noktadan alıp aynı sonuca ulaşma endişesidir. Mantıkta iki önermeyi birbiriyle ispatlamadır.
İnsan çoğu zaman, çevresi, fikirleri, hayat şartları, sorunları, duyguları içinde dönüp dolaşıp aynı noktaya gelir. Kısır döngü, devr-i dâim veya fasit daire dediğimiz bu durum bütün hayatı etkiler. Bu olgu edebî eserlere de yansır. Yazar, şair, ressam vb. sanatçılar bilerek veya bilmeyerek kendi içlerindeki döngüleri eserlerine yansıtırlar.
Bu çalışmada klasik Türk şiirinde döngü teması ele alınmıştır. Çeşitli şairlere ait şiirler örnek verilerek döngüsel temaların gerek şiirin biçiminde gerekse içeriğinde izi sürülmüştür. Klasik Türk şiirinde döngüyü sağlayan araçlar kelime hâlindeki redifler, mütekerrir musammatlar, terci-i bentler vb. nazım şekilleri, redd-i matlalar ve iade, reddü’l-acüz ale’s-sadr ve tekrir gibi edebî sanatlardır. Şiirlerin muhtevasında ise döngü teması karşımıza birçok farklı biçimde çıkar. Bunlar hayat alanı döngüsü, düşünce-his döngüsü, hayal-hatıra döngüsü, ruh döngüsü vb.dir. Şairler, döngüsel temayı yaratırken, kimi zaman kadeh gibi dairevi şekle sahip nesnelerden kimi zamansa sema ve pervane örneklerinde olduğu gibi dairevi hareketlerden yararlanır. Parça ile bütün arasındaki ilişki de döngünün bir başka boyutuna ışık tutar. Damlanın okyanusa, zerrenin güneşe ulaşıp tamamlanması döngüyü de tamamlaması anlamına gelir. Varolanlar bir ayrılık-vuslat döngüsü içerisinde bulunur.
Anahtar Kelimeler
Döngü, döngüsel temalar, düşünce, his, seyir, nazım, klasik Türk şiiri.
Abstract
A loop is a course made in an orbit. A circle is drawn in the loop with the same starting and ending point. The vicious circle is the concern of always taking the problems that have no solution from the same point and reaching the same result. In logic, it is to prove two propositions with each other.
Most of the time, people come to the same point by going back and forth in their environment, ideas, life conditions, problems and emotions. This situation, which we call a vicious circle or vicious circle, affects the whole life. This phenomenon is also reflected in literary works. Writer, poet, painter, etc. Artists, knowingly or unknowingly, reflect the cycles within themselves to their works.
In this study, the cycle theme in classical Turkish poetry is discussed. By giving examples of poems belonging to various poets, cyclical themes were traced both in the form and content of the poem. The tools that provide the cyclical themes in classical Turkish poetry are word-redifs, mütekerrir musammats, terci-i bents etc. verse forms, redd-i matlas and rhetorical devices such as iade, reddü'l-acüz ale's-sadr and tekrir. In the
content of the poems, the cycle theme appears in many different forms. These are the life field cycle, the thought-feeling cycle, the imagination-memory cycle, the soul cycle, etc. While creating the cyclical theme, the poets sometimes make use of circular objects such as goblets and sometimes circular movements such as the movements of the semâ’ and the propeller. The relationship between the part and the whole also sheds light on another dimension of the cycle. Completing the drop to the ocean and the particle to the sun means completing the cycle. Beings exist in a separation-convergence cycle.
Keywords
Cycle, circular themes, thought, feeling, course, verse, classical Turkish poetry.