Özdemiroğlu Osman Paşa’nın İran Seferlerine Dair Seyyid Lokman’ın Fethiyye Kasidesi
(Sayyid Luqman’s Qasida on Özdemiroglu Osman Pasha’s Campaigns into Iran
)
|
Yazar
|
:
UĞUR ÖZTÜRK
|
|
|
Türü |
:
|
|
Baskı Yılı |
:
2022
|
|
Sayı |
:
29
|
|
Sayfa |
:
1122-1136
|
Özet
Bu çalışmada 16. yüzyıl şairlerinden ve saray şehnamecisi Seyyid Lokman’ın (ö. 1010/1601’den sonra), Özdemiroğlu Osman Paşa’nın (ö. 993/1585) İran seferleri üzerine yazdığı fethiyye kasidesi ele alınmıştır. III. Murad (1574-1595) devri Osmanlı-Safevî çekişmesinin en yoğun olduğu dönemlerden biridir. 1578-1590 yılları arasında on iki yıl süren İran seferleri her iki imparatorluğu siyasi ve iktisadî olarak derinden etkilemiştir. Osmanlıların Safevîlere savaş ilan etmesiyle başlayan bu seferlere Osmanlı ordusunun başında birçok paşa serdarlık etmiştir. Bu paşalardan biri de altı yıl boyunca bilfiil seferlere katılan Özdemiroğlu Osman Paşa’dır. Osman Paşa’nın seferlerde gösterdiği başarılar dönemin müellif ve şairlerince eserler ve şiirler yazılarak methedilmiştir. Bu dönemde Osman Paşa için yazılan eserlerin sayısı aynı dönemde orduya serdarlık eden Lala Mustafa Paşa (ö. 988/1580), Koca Sinan Paşa (ö. 1004/1596) ve Ferhad Paşa (ö. 1004/1595) adına yazılmış eserlerden hayli fazladır. Mensur ve manzum on civarında eserin kaleme alındığı bu dönemde sefere katılan/katılmayan şairler tarafından yazılmış kasideler de mevcuttur. Paşa adına kaside yazan şairlerden biri de Seyyid Lokman’dır. Seyyid Lokman, Osman Paşa sadrazam iken ordu serdarı olarak görevlendirilmesi üzerine paşa için 991/1583’te 46 beyitlik Türkçe bir kaside yazmıştır. Ağdalı bir dille yazılmış kaside ağırlıklı olarak Osman Paşa’nın askerî kariyerine ve İran seferlerindeki başarılarına odaklanmıştır. Bu kısım dışında kasidenin birkaç beytinde ise paşanın ismiyle ilgili yazılmış bir muamma bulunmaktadır. Bu makalede ilk önce kısaca III. Murad dönemi İran seferlerine ardından Özdemiroğlu Osman Paşa’nın hayatına ve onun için yazılmış eserlere değinilmiştir. Daha sonra da Seyyid Lokman’ın hayatı, yazdığı kaside incelenmiş ve manzumenin metni verilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Özdemiroğlu Osman Paşa, Seyyid Lokman, Osmanlı-Safevî, kaside.
Abstract
In this study the qasida written by one of the 16th century poets and shahname-guy namely Sayyid Luqman, on Özdemiroğlu Osman Pasha’s campaigns into Iran is discussed. The Murad III era (1574-1595) was one of the most intense periods of Ottoman-Safavid conflict. The Ottoman campaigns into Iran, which lasted for twelve years between1578-1590, deeply affected both empires politically and economically. In these campaigns, which started with the Ottomans’ declaration of war against Safavids, many pashas served as commanders at the head of the Ottoman army. Özdemiroğlu Osman Pasha, who effectively participated to the campaigns for six years, was one of these pashas. The successes of Osman Pasha throughout the campaigns were praised by the authors and poets of the era through various works and poems. The number of works written for Osman Pasha in this period is considerably higher than the works written for Lala Mustafa Pasha, Koca Sinan Pasha and Ferhad Pasha, who served as commanders of the army in this period too. Around ten works in prose and verse were written in the era, some of them was qasida written by the poets who did not participate to these campaigns. One of the poets who wrote qasida on behalf of Pasha is Sayyid Luqman. When Osman Pasha was appointed as the army chief while he was the grand vizier, Sayyid Luqman wrote a qasida in Turkish consisting of 46 couplets for the pasha in 991/1583. Written in a convoluted style, the qasida mainly focused on Osman Pasha's military career and his successes in the campaigns. There is also a muamma written about the name of the pasha in a few couplets of the qasida. In this article the campaigns into Iran in the Murad III era are briefly mentioned, and then the life of Özdemiroğlu Osman Pasha and the works written for him are presented. Finally the qasida by Sayyid Luqman was examined along with its text.
Keywords
Özdemiroğlu Osman Pasha, Sayyid Luqman, Ottoman-Safavid, qasida.