• Hızlı Erişim
  • Duyurular
  • Duyuru!..

     

    Kıymetli yazarlarımız;

    31. sayımız yayımlanmıştır. 

    Göstediğiniz ilgiye teşekkür eder, çalışmalarınızda başarılar dileriz.

    Dergimiz Uluslararası önde gelen indekslerden olan EBSCO tarafından artık taranmaktadır. 

    Dergimiz önde gelen indekslerden European Reference Index For Humanities and Social Sciences (ERIHPLUS) tarafından artık taranmaktadır.

    Dergimiz ULAKBİM SOSYAL BİLİMLER VERİTABANI tarafından 2013 yılı sayılarımızdan itibaren taranmaya başlamıştır. 

    Dergimiz alanın önde gelen indeksleri arasında bulunan Modern Language Association (MLA) tarafından taranmaya başlamıştır.

    Dergimiz önde gelen indekslerden Directory of Research Journal Indexing (DRJI) tarafından artık taranmaktadır.

    Dergimiz Academic Resource Index kataloğu tarafından da taranmaya başlanmıştır. 

    Dergimiz 15. sayısından itibaren uluslararası hakemli bir dergidir. 

     

     


  • Sayaç
  • Online Ziyaretçi : 27
    Bugün Toplam : 43
    Genel Toplam : 649214

Maddi Bir Kültür Ögesi Olarak Kıblenümanın Divan Şiirine Yansımaları
(Reflection of Kıblenüma in Divan Poetry as a Material Culture Element )

Yazar : Ahmet KAVAKLIYAZI    
Türü :
Baskı Yılı : 2022
Sayı : 29
Sayfa : 801-836


Özet
Edebî eserler ait oldukları toplumun sosyal hayatının, gelenek ve göreneklerinin, örf ve âdetlerinin, inanışlarının, maddi ve manevi kültürünün önemli bir koruyucusu ve aktarıcısı durumundadır. Klasik Türk edebiyatı çerçevesinde ortaya konan edebî mahsullerin gerçek hayattan kopuk olmadığı, aksine sosyal hayatın farklı yönlerine geniş bir çerçeveden ayna tuttuğu görülmektedir. Zira geniş bir zaman diliminde ve coğrafyada verilmiş eserlerde birey ve toplum yaşamına dair maddi ve manevi kültürün izlerini sürmek mümkündür. Özellikle Divan şairlerinin mısralarında eski devirlerde günlük hayatın bir parçası olan; ancak günümüzde unutulmuş, kullanımdan kalkmış veya farklı biçimlere dönüşmüş pek çok maddi kültür ögesine rastlamak imkân dâhilindedir. Bu bağlamda ele alınabilecek ögelerden biri de “kıblenüma”dır. Geçmiş çağlarda kıble yönünün tespiti maksadıyla kullanılan ve XIX. yüzyıla gelindiğinde artık kullanımdan düşen bu araç, şimdilerde ancak müzelerde ve bazı müzayedelerde görülebilmektedir. Kullanıldığı devirlerde günlük yaşamın bir parçası olan kıblenüma, çeşitli benzetme ve mecazların konusu olarak XV. yüzyıldan XX. yüzyıla kadar hemen her devirde şairlerin divanlarında yer bulmuştur. Bu çalışmada ilk olarak kıbleye yönelmenin gerekliliği ve dolayısıyla kıblenümalara neden ihtiyaç duyulduğu konusu ele alınmış, bu aletleri ele alan çalışmalara değinilmiştir. Sonra “kıblenüma” kelimesinin anlamı, bu aletlerin özellikleri ve çalışma ilkeleri üzerinde durulmuştur. Son ve esas olarak ise kıblenümaların Divan şiirine nasıl yansıdığı tespit edilmeye çalışılmıştır. Bunun için söz konusu aracın şiirde hangi anlamlara gelecek şekilde kullanıldığı, hangi özellikleri ile ne tür benzetme ve mecazlara konu edildiği hususları örnek beyitler üzerinden incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler
Divan şiiri, maddi kültür, Kâbe, kıble, kıblenüma.

Abstract
Literary works are important preservers and transmitters of the social life, traditions and customs, mores, beliefs, material and immaterial culture of the society they belong to. We see that the literary works that had been created within the framework of the Classical Turkish Literature were not separate from real life, and on the contrary, they mirrored different aspects of social life through a wide window. Because it is possible to trace the material and immaterial culture regarding the life of the individual and the society in the works that had been created in a wide timeframe and geography. It is possible to find many elements of material culture especially in the verses of Divan poets which had been part of the daily life in past periods but forgotten, not used and transformed into different forms today. One such element that can be considered within this context is 'kıblenüma'. This tool, which was used to determine the direction of Qibla in past periods and stopped being used in the 19th century, can only be seen in museums and some auctions today. Kıblenüma, which was part of the daily life in the periods it was used, had found its place in the divans of the poets as a subject of various metaphors and imagery in almost every period from the 15th century to the 20th century. This study first discusses the necessity of directing oneself to Qibla and therefore the need for the kıblenümas and refers to the studies that discussed these tools. Afterwards, it discusses the meaning of the word 'kıblenüma', and the properties and operating principles of these tools. Finally, and above all, the study tries to identify how the kıblenümas were reflected in the Divan poetry. For this, the meanings in which the said tool was used in poetry, the properties and the metaphors and imagery that the tool was used as a subject are examined over sample verses.

Keywords
Divan poetry, material culture, Kaaba, Qibla, kıblenüma.

Adres :İmrahor Mahallesi, Doğancılar Cad., Nu. 81 Üsküdar/İstanbul
Telefon :0216 342 62 02 Faks :
Eposta :info@devdergisi.com

Web Yazılım & Programlama Han Yazılım Bilişim Hizmetleri