Türkçe Söz Diziminde Denk / Eş Değerli Yapıla
(Corresponding And Equivalent Structures In Turkish Syntax
)
Yazar
|
:
Hatice Tören
|
|
Türü |
:
|
Baskı Yılı |
:
2022
|
Sayı |
:
29
|
Sayfa |
:
1289-1300
|
Özet
Bu çalışmada Türkçede denk (correspond) /eşdeğerli (equivalent) yapılar ele alınmıştır. Söz diziminde eş zamanlı süreçte birbirinin yerine kullanılabilen ve art zamanlı süreçte ise birinin yerini alan yapılar üzerinde durulmuştur. Denklik (correspondence) ortak bir ana dilden doğmuş diller veya uzun süreli komşu diller arasında bir sesbirim veya bir biçimbirimin bir başka sesbirime veya biçimbirime karşılık gelmesi şeklinde tanımlanır. Denklik genellikle diller arasındaki karşılaştırmalı çalışmaların bir konusudur. Ancak bir dilin lehçe ve şivelerinde ortaya çıkan düzenli ses değişmeleri de denklik sayılabilir, çünkü bu seslerin anlam ayırıcı nitelikleri yoktur.
Birbirinin yerine aynı işlev ve anlamda kullanılabilen eş anlamlı sözcükler, söz öbekleri ve cümleler birbirleriyle eş değerlidir. Sözcükte ve söz diziminde eş değerlilik konusu eş zamanlı ve art zamanlı yöntemlerle incelenir. Bu makalede Türkçede söz diziminde görülen eş değerli yapıların bir kısmı ele alınmış ve bunların ortaya çıkış sebepleri tespit edilmeye çalışılmıştır. Makalede Türkçenin tarihî dönemlerine ait eserlerden çeşitli örnekler verilmiştir. Makaledeki örnekler bu dönemlere ait bütün yapıları kapsamıyor olsa da kavrama genel bir bakış açısı kazandırmak itibarıyla yeterli görülmüştür.
Cümlede eşdeğerlik üzerine yapılacak kapsamlı araştırmalar Türkoloji çalışmalarına ve yabancılara Türkçe öğretimi alanına değerli katkılar verebilir.
Anahtar Kelimeler
Denklik, Eş değerlilik, Söz Dizimi, Türk Dili.
Abstract
This article discusses corresponding and equivalent structures in Turkish. The focus of the article is discussing, considering syntax, structures that are interchangably used in simultaneous time as well as structures that can serve as substituted diachronic time. Correspondance in linguistics can be defined as using phonem or morfem structures interchangeably between languages that have shared primative languages or languages that have neighborhood relations for long period of time. Correspondance generally defined between different languages. However, the sub-cathegories within a language can also contain correspondace relations. These relations can be analyzed between phonetic (sound) changes within different dialect and accents in a language. The reason for this is that these phonems are not distinctive.
The words, word groups and senteces that can interchagably used as same function and meaning are defined as equivalent. Equivalence analyzed in word and syntax with simultaneous time method and diachronic time method. This article discusses some equivalent structures in Turkish and work on identiying how these structures were formed. Examples from different historical periods of Tukish used in analysis in this article. The full extend of these structures are not covered in the scope of this article but a general understanding of the consept is aimed. Significant results can be achieved in the field of Turkology and “Teaching Turkish to Foreigners” by investigating more on “the equivalence in sentence”.
Keywords
Corresponding, equivalent, syntax, Turkish.