Summary
Ahmed Rıdvan’ın Hüsrev ü Şirin Mesnevîsinde Halk İnanışları
Toplumun üretip sahip olduğu madd? veya manev? her unsur kültür kapsamındadır. Kültür unsurlarından önemli bir bölümünü ise halk inanışları oluşturur. Halk inanışları folklordan dinler tarihine kadar uzanıp edebiyat, tarih, psikoloji ve sosyoloji gibi pek çok bilim dalını yakından ilgilendiren çok katmanlı bir yapıya sahiptir. Edebî ürünlerin pek çoğunda halk inanışlarına rastlamak mümkündür. İslamiyet’ten önce destanların ve sonrasında masalların devamı olup hik?ye ve romana kadar uzanan mesnev?ler, pek çok kültür unsuru yanında özellikle halk inanışları açısından zengin bir malzemeye sahip olabilmektedir. Bu mesnevîlerden biri de 16. yüzyılda yaşamış olan Ahmed Rıdvan’ın Hüsrev ü Şirin adlı mesnevîsidir. Konusunu tarihten alan ve trajik bir aşk hik?yesi olan Hüsrev ü Şirin’e ilk olarak Arap coğrafyacılarının hazırladığı Taber? Tarihi’nde rastlanılmıştır. Firdevs?’ nin Şehn?me’ sinde şiir olarak görülür. Nizâmî, hik?yeyi tam bir mesnev? şeklinde yazmıştır. Anadolu sahasında ise Hüsrev ü Şirin mesnevîsi, başta Şeyhî olmak üzere pek çok şair tarafından kaleme alınmakla birlikte Ahmet Rıdvan’ın eseri halk inanışları açısından daha geniş bir yelpazeye sahiptir. Ayrıca tasvirlerin daha canlı ve imajların zengin olması ve mitolojik ögelerin ve inançların anlatım özellikleri Rıdvan’ın mesnevîsini ön plana taşır. Mesnevî’de hazine, peri, sihir, deliler, fal, tabiat olayları, bazı hayvanlar ile ilgili olmak üzere ve daha pek çok halk inancı yer almaktadır. Halk inanışlarıyla alakalı olarak sadece bu mesnevîde bu kadar çok motifin yer alması dikkat çekicidir. Bu çalışmada kültürün bir parçası olan halk inanışlarının Klasik Türk Edebiyatı’nın kaynakları arasında yer aldığı belirtilmiş ve Mesnevî’de geçen inanışlar, yorumlayıcı bir yaklaşımla ele alınarak ulaşılan sonuçların edebiyat ve kültür tarihine katkı sağlaması amaçlanmıştır.
Keywords
Klasik Türk Edebiyatı, mesnevî, Hüsrev ü Şirin, halk inanışları.