Summary
Hayretî Dîvânı’nda Hayvanların Şiir Estetiğine Katkısı
Klasik Türk şiirinin merkezindeki kuvvetlerden biri ruha tesiri arttıracak estetik imar ve ifade zenginliğidir. Estetik sadece güzelliği değil; mutluluk oluşturma, heyecana sevk etme, hayranlık uyandırma gibi tamamlayıcı hisler kurmayı hedefler. Bu noktada şair, şiiri ilim olarak görür. Kullanacağı her kelimeyi, yakalamayı hedeflediği derinliği hesaplayarak büyük bir titizlikle seçer. İyi şiir, sanat erbabı olan şairin birinci hedefidir ve içerisine yerden, gökten, sudan ve dahi gaipten bütün unsurlar intizamla girebilir. Kâinatın dengesi ve ahengini sağlayan hayvanlar da bu bahiste istifade edilen kıymetli renklerdendir. Hayvanlar yaratılış güzellikleri ve ayrıcalıkları yanında bazen sevgili, bazen âşık, bazen rakiple birlikte güçlü izahlar kurulmasına olanak sağlar. Vardar Yenicesi’nde dünyaya gelen ve hayatının bir döneminde İstanbul’da da bulunmuş XVI. yüzyılın bilinen, başarılı şairlerinden Hayret?, aynı zamanda asker şairlerden biridir. Hacimli eseri D?vânı’nda aşk, ayrılık, ıstırap, ölüm gibi âlemşümul temaları sanatsal inceliklerle süsleyerek işlemiştir. Bu çalışmada şairin hayvanlarla kurduğu estetik anlatım üzerine beyitler tek tek tespit edilerek incelenmiştir. Kıssalarla, inanışlarla, genel kabullerle, bazı ilmi bilgilerle de şairin ortaya koyduğu çeşitlilik bu renkli âlemin güçlenmesini sağlamıştır. Anka ve hüma gibi efsanelerde yaşayan hayvanların yanı sıra kuşların, böceklerin, sürüngenlerin, dört ayaklı hayvanların hangi meziyetleri ile doğal ahenkteki estetik dengeye hizmet ettiği izah edilmeye çalışılmıştır.
Keywords
Klasik Türk şiiri, Hayret?, Estetik, Hayvanlar, Aşk Teması.