Türk Edebiyatının Manzum İlk Siyeri: Velî’nin Sîretü’n-Nebî’si
(The First Verse Siyar of Turkish Literature: Veli’s Siretü’n-Nebi
)
|
Yazar
|
:
Bayram Özfırat
|
|
|
Türü |
:
|
|
Baskı Yılı |
:
2014
|
|
Sayı |
:
12
|
|
Sayfa |
:
93-134
|
Özet
Hz. Peygamber ve sahabelerinin haberlerini ve ilk Müslümanların
yaşadığı hadiseleri kaybolmaktan koruma
düşüncesi, Hz. Peygamber’in siyerini yazma geleneğini
başlatmıştır. Bu gelenek Türk edebiyatında 14. yüzyılda
Erzurumlu Kadı Darîr’in tercüme niteliğindeki Sîretü’n-
Nebî adlı eseriyle başlamış ve günümüze kadar gelmiştir.
Darîr’in mensur olan Sîretü’n-Nebî’sinde, yer yer manzum
parçalar da vardır. Bu makalenin konusu olan
Velî’nin Sîretü’n-Nebî’sinin ise tamamı manzumdur ve
eser 15. yüzyılda Muhammed adında biri tarafından
yazılmıştır. “Muhammed” isminin müellifin asıl adı
olduğu tahmin edilmektedir. Müellif eserinde, mahlas
olarak Velî’yi tercih etmiştir. Tezkirelerde veya 15.
yüzyıla ait diğer kaynaklarda görebildiğimiz kadarıyla
Velî’nin bu eseri hakkında herhangi bir kayıt
bulunmamaktadır. Çoğu kütüphane kataloğunda,
Sîretü’n-Nebî’nin müellifi olarak da farklı adlar
görülmektedir. Bunlardan bazıları “Âşıkî, Mehmed,
Abdullah Zâhidî Efendi, Abdurrahman, Mehmet Halife,
Muhammed, Mehmet Hakkı, Derviş Öksüz, Molla
Velî”dir. Eserin 32 nüshası tespit edilmiştir. Bunlar
içinde 494 varaklık en eski nüsha, İBB Atatürk Kitaplığı
Nadir Eserler Kütüphanesindedir ve istinsah tarihi H.
939 (M. 1532)’dur. Eserin yazım tarihi H. 872 (M.
1468)’dir. Kaynaklarda Velî’nin Sîretü’n-Nebî’sine kadar
tamamı manzum olarak yazılmış başka bir siyer kitabı
görülmemektedir. Bu nedenle eser, Türk edebiyatında
türün bütün özelliklerini barındıran ve tamamı manzum
olarak yazılmış ilk siyer kitabıdır.
Anahtar Kelimeler
Siyer, Velî, Meğâzî, Muhammed, Abdurrahman.
Abstract
The thought on protecting the news of The Prophet
Muhammed and his Companions and the events they
experienced from loss has initiated tradition of The
Prophet siyer writing. This tradition in Turkish Literature
started with a translation of the work called Siretü’n-
Nebi by Erzurumlu Kadı Darir in the 14th century
and has continued up to now. There are verses in
Siretü’n- Nebi written in prose by Darir. Veli’s Siretü’n-
Nebi, which is the subject of this article, is completely
in the form of verses and was written by a man
called Muhammed in the 15thcentury. It is estimated
that the name ‘Muhammed’ is the original name of the
author. The author in this work preferred to write under
the pseudonym of Veli. As we can see, there is no record
of all’s work in tezkires and in the other sources in the
15th century. In most catalogs, many different names
are seen as the author of Siretü’n- Nebi. Some of them
are Aşıki, Mehmed, Abdullah Zahidi Efendi, Abdurrahman,
Mehmet Halife, Muhammed, Mehmet Hakkı,
Derviş Öksüz, Molla Veli. 32 copies of this work have
been determined. Of all copies the oldest copy which has
494 page is in the rare books in the Library of IBB
Atatürk and the date of the copy is H. 939 (M. 1468).
The date of the writing of this work is H. 872 (M. 1468).
In the written sources there are no other siyar books
which were completely written in verses like Veli’s
Siretü’n- Nebi, therefore, the work is the first siyar book
which has all features of its kind and was completely
written in verses in Turkish Literature.
Keywords
Siyar, Veli, Muhammed, Abdurrahman, Rhymed couplets.