Ah Fasîh Vah Fasîh: Behiştâbâd’ı Kim Yazdı?
(Ah Fasih Vah Fasih: Who Written Behiştabad?
)
|
Yazar
|
:
Ahmet İÇLİ
|
|
|
Türü |
:
|
|
Baskı Yılı |
:
2023
|
|
Sayı |
:
31
|
|
Sayfa |
:
296-322
|
Özet
Divan edebiyatında yazılmış manzum ve mensur birçok eser vardır. Bir kısmı tespit edilip incelenmiş olmakla birlikte, henüz tespit edilmeyip incelenmeyi bekleyen yüzlerce yazma eserin kütüphanelerde bulunduğu bir gerçektir. Çeşitli nedenleri olmakla birlikte, farklı başlıklar ve tasniflerden kaynaklı birçok esere ulaşılamadığı düşünülmektedir. Birçoğunun kütüphane ile eserlerdeki kayıtlarından ve isim benzerliğinden dolayı farklı/başka sanatçılara ait olarak düşünülmesi ve tescillenmesi mümkündür. Bunda mahlas benzerliğinin bir etkisi olduğu söylenebilir. Herhangi bir sebepten dolayı bir eserin birden fazla kişiye isnat edilmesi, başkasına ait bir eserin sahiplenilmesi hatta bir eserin hiç alakası olmayan birisine ait olarak sunulması muhtemeldir. Metnin bir örneğini yazan kâtip(ler) ve eserleri inceleyen araştırmacı(lar), yanlış, eksik ve hatalı değerlendirmelerde bulunmuş olabilir. Böylece eserlerin asıl sahibine değil de başkasına ait olarak düşünülmüş olması mümkündür. Bunun yanı sıra bir eserin, mülkiyet hakları ihlal edilerek bir sanatçı tarafından kendisine aitmiş gibi gösterilmesi, karşılaşılan bir durumdur. Bu türden davranışların, yanlışların ve hataların tespiti, eserlerin incelenerek kime ait olduklarının belirlenmesi, doğru bilgiye ulaşma, edebiyat tarihine katkı ve bilim dünyasına kazandırılması bağlamında önemli adımlardandır. Bu makale, “Fasîh” mahlasıyla şiirleri ve eserleri olan ressam, müzisyen hattat Ahmed Dede’ye atfedilen Behiştâbâd adlı eserin ona ait olup olamayacağı konusunda bazı kısa değerlendirmeleri içermektedir. Bu bağlamda eserdeki verilerle şairin hayatı ve tezkirelerde, hakkında verilen bilgilerin karşılaştırılmalı analizi yapılmıştır. Eserin ona ait olmaması durumunda hangi Fasîh’e ait olduğu üzerinde de değerlendirmelere yer verilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Ahmed Fasîh Dede, Behiştâbâd, Heşt Behişt, Fasîh-i Amedî, Vadî Ahmed
Abstract
There are many poetic and prose works written in Divan literature. Although some of them have been identified and are being studied, it is a fact that there are hundreds of manuscripts in libraries that have not yet been identified and are waiting to be examined. It is thought that many works could not be reached due to different titles and classifications as well as for various reasons. It is possible for many of them to be considered and registered as belonging to different/other artists due to their recordings in the library and the works and their name similarity. It can be said that the similarity of the pseudonym has an effect on this. It is possible for a work to be attributed to more than one person for any reason, to own a work belonging to someone else, or even to attribute a work to someone who does not own it. The clerk(s) who wrote a copy of the text and the researcher(s) who examined the works may have made wrong, incomplete and erroneous evaluations. Thus, it is possible that the works were thought to belong to someone else, not the original owner. In addition, it is a common situation for an artist to present a work as its own by violating its property rights. Detection of such behaviors, mistakes and errors, examining the texts, determining who the works belong to, reaching and accessing the right information, contributing to the history of literature and bringing them to the world of science are important steps. This study includes some brief evaluations about whether the work named Behiştabad, which is attributed to the painter, musician and calligrapher Ahmed Dede, who has poems and works under the pen name “Fasih”, belongs to him. In this context, a comparative analysis of the data in the work and the information given about the poet's life and biographies has been made. If the work does not belong to him, evaluations are also given on which Fasih it belongs to.
Keywords
Ahmed Fasih Dede, Behiştabad, Hast Behişt, Fasih-i Amedi, Vadî Ahmed.