BAYKARA MECLİSİ’NDEN YANSIMALAR -EDEBÎ MECLİSLER, MEŞHUR HÂNENDE, SÂZENDE VE RAKKÂSLAR, GİZLİ İLİMLER, TÜRKİSTÂN’DAN MÂVERÂÜNNEHİR’E YAPILAN KERVAN YOLCULUĞU VE VÂSIFÎ’NİN ETRAFINDA GELİŞEN OLAYLAR-11
(-LITERARY ASSEMBLYS, FAMOUS MUSICIANS AND DANCERS, SECRET SCIENCES, THE CARAVAN JOURNEY FROM TURKISTAN TO TRANSOXIANA, AND THE EVENTS THAT DEVELOPED AROUND VÂSIFÎ-11
)
|
Yazar
|
:
Ahmet Kartal
|
|
|
Türü |
:
|
|
Baskı Yılı |
:
2023
|
|
Sayı |
:
31
|
|
Sayfa |
:
370-420
|
Özet
Zeynüddîn-i Mahmûd-ı Vâsıfî tarafından XVI. asrın ikinci yarısında hatıra türünde Farsça olarak kaleme alınan Bedâyi’u’l-vekâyi’, özellikle Türk kültür ve sosyal hayatına dair ihtiva ettiği geniş ve önemli bilgiler vesilesiyle dikkat çekmektedir. Bu çalışmada, Bedâyi’u’l-vekâyi’de yer alan ve Türkistân coğrafyasındaki Türk kültür hayatına ışık tutup günümüze aktaran “giriş bölümü”nün tercümesine yer verilecektir. Klasik dönem dinî, ilmî ve edebî metinlerinde olduğu gibi hamdele, salvele, salât ve selâm ile başalayan bölümde; önce Safevîlerin gerçekleştirdiği istilanın Horâsân’da oluşturduğu olumsuzluklara, çıkarılan fitne ile halka yapılan zulümlere değinilmiş, bunlardan kurtulmak için gösterilen gayret ve yapılan çalışmalar dile getirilmiştir. Vâsıfî’nin, Herât’ta da vuku bulan bütün bu olumsuzluklardan dolayı düştüğü umutsuzluğun verdiği takatsizlik ve tahammülsüzlüğe dikkat çekilmiştir. Daha sonra gizli ilimlerde meşhur olan Ebu’l-cûd’un kendisiyle ilgili öngrülerinden dolayı Horâsân’dan Mâverâünnehir’e yaklaşık beş yüz kişilik bir kafileyle giden bir kervanla yaptığı yolculuğa geniş olarak değinilmiştir. 918/1512 yılının Muharrem/Nisan ayının sonlarında gerçekleşen bu yolculuk esnasında vuku bulan olaylar, oluşturulan meclisler, bu meclislere katılan dönemin meşhur sazende, hanende ve rakkasları, bu mecliste okunan şarkı ve şiirler ile meclis süresince irticalen yazılan şiirler hakkında bilgi verilmiştir. Ayrıca bu bölümde yer alan gizli ilimler, Semerkand şehri ile Uluğ Bey medresesi hakkında verilen bilgiler de dikkat çekmektedir.
Anahtar Kelimeler
Zeynüddîn Mahmûd-ı Vâsıfî, edebî meclisler, gizli ilimler, Herât, Semerkand
Abstract
By Zeynüddîn-i Mahmûd-ı Vâsıfî, in the 16th century, Bedayi'u'l-vekâyi', written in Persian as a memoir in the second half of the century, attracts attention especially with the extensive and important information it contains about Turkish culture and social life. In this study, the translation of the "introduction" in Bedayi'u'l-vekâyi, which sheds light on the Turkish cultural life in the Turkestan geography and conveys it to the present day, will be included. As in the religious, scientific and literary texts of the classical period, in the section that begins with hamdele, salvele, salat and salute; First of all, the negativities caused by the invasion of the Safavids in Khorasan, the mischief caused and the persecution of the people were mentioned, and the efforts and efforts made to get rid of these were expressed. Attention was drawn to Vâsıfî's despair and intolerance due to all these negativities that occurred in Herat. Later, the journey of Ebu'l-cûd, who became famous in secret sciences, with a caravan from Khorasan to Transoxiana with a convoy of approximately five hundred people, due to his predictions about himself, was extensively mentioned. Information was given about the events that took place during this journey, which took place at the end of Muharram/April of 918/1512, the assemblies that were formed, the famous sazens, singers and dancers of the period who participated in these assemblies, the songs and poems read in this assembly and the poems that were spontaneously written during the assembly. In addition, the information given about the secret sciences, the city of Samarkand and the Ulugh Beg madrasah in this section also attracts attention.
Keywords
Zeynüddîn Mahmûd-ı Vâsıfî, literary assemblies, secret sciences, Herât, Samarkand